Stożek Wielki (Beskid Śląski)
Stożek Wielki (cz. Velký Stožek 978 m n.p.m.[1]) – szczyt w Paśmie Stożka i Czantorii w Beskidzie Śląskim. Pasmo to tworzy dział wodny między Wisłą i Odrą i biegnie nim granica polsko-czeska. Wielki Stożek znajduje się w nim pomiędzy Stożkiem Małym i Kyrkawicą i jest trzecim co do wysokości (po Wielkiej Czantorii i Kiczorach) szczytem tego pasma[2].
-09_2005.jpg) Stożek Wielki (pod szczytem schronisko) ze stoków Kiczor, na ostatnim planie Czantoria Wielka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
978 m n.p.m. |
Położenie na mapie Beskidu Śląskiego  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°36′20″N 18°49′23″E/49,605556 18,823056
| |
Ukształtowanie
edytujZbocza szczytowej kopuły Wielkiego Stożka stromo opadają ku zachodowi, północy i wschodowi, jedynie ku południu jego grzbiet biegnie prawie poziomo ku Kyrkawicy. Góra, oglądana z sektora północnego, ma rzeczywiście formę dość regularnego stożka[3]. Zbudowana jest z piaskowca godulskiego.
Szczyt Wielkiego Stożka jest zwornikiem dla tzw. „ramienia Łączki i Filipki” – najdłuższego grzbietu bocznego Pasma Stożka i Czantorii, odchodzącego od Stożka w kierunku północno-zachodnim[2]. W kierunku północno-wschodnim opada ze szczytu Stożka krótki grzbiecik, zakończony kopczykowatym szczycikiem (ok. 730 m n.p.m.), oddzielający dolinę potoku Łabajów od dolinki jego lewobrzeżnego dopływu – potoku Jerzy[1].
Pod samym szczytem góry od strony zachodniej znajduje się charakterystyczna wychodnia skalna z wywieszoną płytą[2]. Ten ...duży cypel skalny nakształt czółna (...) opisał już Jan Galicz, jeden z czołowych polskich działaczy turystycznych na Śląsku Cieszyńskim, w relacji z wycieczki turystycznej odbytej w 1891 r.[4] Położone tuż pod tą wychodnią urwisko ze skalnymi ściankami nie jest natomiast pochodzenia naturalnego, gdyż powstało w wyniku łamania kamienia do budowy pobliskiego schroniska[5].
Rozległa wychodnia w formie muru skalnego, z licznymi basztami skalnymi i ambonami oraz rumowiskiem bloków skalnych u ich stóp ciągnie się na wysokości ok. 870-890 m n.p.m. wzdłuż zachodnich, bardzo stromych zboczy Wielkiego Stożka, już po stronie czeskiej. Wspomniany Jan Galicz pisał o niej, iż jest to ...próg skalny, długości kilkudziesięciu metrów. Próg ten kończy się w kierunku południowozachodnim olbrzymim, do 10 m wysokości dochodzącym, zwieszającym się blokiem skalnym, pod którym kilkanaście osób może znaleźć pomieszczenie.[4]
Masyw Wielkiego Stożka porośnięty jest lasami, po stronie zachodniej głównie bukowymi i bukowo-świerkowymi, po wschodniej – w większości świerkowymi[2].
Polskie stoki Stożka Wielkiego znajdują się w granicach miasta Wisła w województwie śląskim, powiecie cieszyńskim[1]. Przed wejściem obu państw do strefy Schengen na Stożku Wielkim znajdowało się turystyczne przejście graniczne Stożek-Velký Stožek[2].
Pod samym szczytem znajduje się schronisko PTTK Stożek oddane do użytku w 1922 r.[6] (pierwsze wybudowane przez Polaków w polskim Beskidzie Śląskim – wcześniejsze budowała organizacja Beskidenverein) oraz węzeł szlaków pieszych, którymi dojść można m.in. na Przełęcz Kubalonkę, Czantorię Wielką, Soszów Wielki do Wisły, Wisły Głębce, Istebnej, Jaworzynki i Jabłonkowa. Przez szczyt przebiega także Główny Szlak Beskidzki[2].
Ze szczytu rozciągają się fragmentaryczne widoki na Beskid Morawsko-Śląski, spod schroniska – szeroki widok na Beskid Śląski, a także na Beskid Żywiecki i Tatry[2]. Na 10 ze skalnych bloków na zachodnim stoku Stożka, o wysokości 2–3 m, uprawiany jest bouldering. Poprowadzono na nich 21 baldów o trudności od 4 do 7a+ w skali francuskiej[7].
Szlaki turystyczne
edytujPo stronie polskiej:
czerwony z Wielkiej Czantorii przez Przełęcz Beskidek i Soszów Wielki – 2:10 godz., z powrotem 2:35 godz.- czerwony z Baraniej Góry przez Schronisko PTTK na Przysłopie i Przełęcz Kubalonkę – 5:25 godz., z powrotem 5:55 godz.
żółty i czerwony z Jaworzynki Trzycatek przez Kiczory – 4:10 godz., z powrotem 4:25 godz.- żółty z Wisły Dziechcinka przez Dolinę Dziechcinki – 2:05 godz., z powrotem 1:45 godz.
zielony z Głębiec przez dolinę Łabajowa – 1:30 godz., z powrotem 1:15 godz.
niebieski, zielony i czerwony z Baraniej Góry przez Schronisko PTTK na Przysłopie, Karolówkę, Istebną i Kiczory – 5:10 godz., z powrotem 5:20 godz.- niebieski z Głębiec przez Mraźnicę – 2:00 godz., z powrotem 1:30 godz.
- niebieski z Wisły Dziechcinka przez Kobylą – 2:25 godz., z powrotem 1:55 godz.[8]
Po stronie czeskiej
czerwony i żółty z Nýdku – 3:50 godz., z powrotem 2:35 godz.-
żółty i niebieski z Jabłonkowa – 2:25 godz., z powrotem 1:50 godz. - niebieski szlak graniczny z Czantorii Wielkiej – 2:15 godz., z powrotem 2:40 godz.
Infrastruktura turystyczna
edytuj- schronisko PTTK Stożek
- na wschodnim zboczu Stożka znajduje się Ośrodek Narciarski Stożek z wyciągiem krzesełkowym, 2 wyciągami talerzykowymi, ponad 3 km tras narciarskich i snowparkiem.
- Na Stożku znajdują się trasy do uprawiania zjazdu rowerowego. Organizowane są tam też mistrzostwa i puchary Europy w tej dyscyplinie[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-06-06].
- ↑ a b c d e f g Mirosław Barański, Beskid Śląski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 335–336, ISBN 978-83-89188-71-7.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2023-05-22].
- ↑ a b Jan Galicz. Stożek. „Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego „Beskid Śląski” w Cieszynie”. II, s. 18-32, 1931.
- ↑ Jan Galicz. Skały i urwiska skalne w naszych górach. „Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego „Beskid Śląski” w Cieszynie”. V, s. 16-35, 1934.
- ↑ Tomasz Biesik, Schroniska górskie dawniej i dziś. Beskid Mały i Beskid Śląski, Bielsko-Biała: Wyd. „Logos” Agnieszka Korzec-Biesik, 2013, s. 227–242, ISBN 978-83-925599-3-1.
- ↑ Grzegorz Rettinger, Beskidy Zachodnie i Pogórze. Przewodnik wspinaczkowy, Kraków: wspinanie.pl, 2019, s. 48–52, ISBN 978-83-947825-2-8.
- ↑ Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 2, ISBN 978-83-7605-084-3.
- ↑ Downhill Contest [online], downhillcup.eu [dostęp 2017-01-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-21].