Stefan Grabowski (1899–1940)
Stefan Grabowski (ur. 10 sierpnia 1899 w Dolsku, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – polski sędzia[1], podporucznik artylerii rezerwy Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
 podporucznik artylerii
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Główne wojny i bitwy |
powstanie wielkopolskie |
| Późniejsza praca | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujSyn Juliusza i Otylii z domu Fonrobert[2]. Wyjechał na naukę do Poznania i ukończył Gimnazjum im. Marii Magdaleny. Podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Poznańskim[2]. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim. W czasie studiów brał udział w akcjach plebiscytowych na Warmii i Mazurach, a także był współzałożycielem korporacji studenckiej Lechia. W 1922 zdobył tytuł magistra prawa. Pracował jako referent, a później jako sekretarz w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej (1919–1922). Zdał egzamin sędziowski i został sędzią Sądu Powiatowego w Poznaniu. Później był też sędzią Sądu Apelacyjnego w Poznaniu[2]. W latach 1935–1937 pełnił funkcję prezesa Koła Filistrów Lechii. Od 1938 był prezesem Sądu Okręgowego w Chojnicach[2].
W czasie kampanii wrześniowej 1939, po agresji ZSRR na Polskę, 21 września został aresztowany przez Sowietów[3]. W październiku 1939 przebywał w obozie jenieckim w Wołogdzie, a następnie w Kozielsku[3]. Między 3 a 5 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[3] – lista wywózkowa bez numeru z 2 kwietnia 1940[2]. Między 4 a 7 kwietnia 1940[3] został zamordowany w lesie katyńskim przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[4][5]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[6][7][8], jednak Stefan Grabowski nie został zidentyfikowany.
Życie prywatne
edytuj14 lipca 1930 ożenił się z Józefą Budziszewską[1], z którą miał syna Andrzeja[2] (1931–2015)[9]. Jego wnukiem jest dr Maciej Grabowski[10].
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 (pośmiertne odznaczenie w 1986 roku wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej)
- Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich
Upamiętnienie
edytuj
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika[11][12][13]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[14][15][16].
13 kwietnia 2016, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w ogrodzie Pałacu Prezydenckiego został zasadzony Dąb Pamięci poświęcony wszystkim Ofiarom Zbrodni Katyńskiej, certyfikat z numerem 1[17][18][19].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Kartoteka ewidencji ludności 1870-1931, Stefan Grabowski - sygnatura: 14450, karta: 163 [online], szukajwarchiwach.gov.pl [dostęp 2025-01-17] (pol.).
- ↑ a b c d e f Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 183.
- ↑ a b c d Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 280.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2024-12-10] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-04] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2024-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06].
- ↑ Andrzej Grabowski: Kondolencje [online], www.nekrologi.net [dostęp 2025-01-17].
- ↑ Maciej Hipolit Grabowski [online], www.sejm-wielki.pl [dostęp 2025-01-17].
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 154 [dostęp 2025-01-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Dąb pamięci w ogrodach Pałacu Prezydeckiego - Polska Prowincja Zakonu Pijarów [online], pijarzy.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ Katyń… Ocalić od zapomnienia. [online], katyn-pamietam.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ Obchody Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej [online], dzieje.pl [dostęp 2024-12-27].
Bibliografia
edytuj- Stefan Grabowski (biogram nr 66) - Archiwum Korporacyjne - Archiwum i Muzeum Polskich Korporacji Akademickich [dostęp z dnia: 2015-07-01]
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.