Sromotnik fiołkowy
Sromotnik fiołkowy (Phallus hadriani Vent.) – gatunek grzybów należący do rodziny sromotnikowatych (Phallaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
sromotnik fiołkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Phallus hadriani Vent. Mém. Inst. nat. Sci. Arts 1: 517 (1798) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phallus, Phallaceae, Phallales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
- Hymenophallus hadriani (Vent.) Nees 1816
- Ithyphallus impudicus var. imperialis (Schulzer) De Toni 1888
- Ithyphallus impudicus var. iosmos (Berk.) De Toni 1888
- Phallus hadriani Vent. 1798, f. hadriani
- Phallus hadriani f. minor Priou 1986
- Phallus imperialis Schulzer 1873
- Phallus iosmos Berk. 1836
Nazwę polską podała Wanda Rudnicka-Jezierska w 1991 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako słupiak fiołkowy[3].
Morfologia
edytujOwocniki młode: w postaci kulistego lub jajowatego jaja. Dojrzały owocnik (receptakl) jest złożony z pochwy oraz trzonu o długości do 20 cm, zazwyczaj 6–10 cm. Zabarwienie okrywy jest fioletowawe lub różowawe. Ma słabszy zapach niż sromotnik bezwstydny[4].
Miąższ trzonu jest białawy, gąbczasty, z licznymi komorami, bardzo kruchy[4].
- Gatunki podobne
Bardzo podobny jest sromotnik bezwstydny (Phallus impudicus). Różni się mniej fioletowym zabarwieniem, mniejszą tarczką na szczycie kapelusza, silniejszym zapachem i miejscem występowania[4].
Występowanie
edytujRośnie na piaszczystych, suchych nadmorskich wydmach na wybrzeżach Bałtyku sporadycznie w głębi lądu. Owocniki pojawiają się latem i jesienią. Bardzo rzadki[4].
Znaczenie
edytujGrzyb niejadalny[4]. W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status V – (narażony na wyginięcie)[5]. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[6], od 9 października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków grzybów chronionych[7].
- Filatelistyka
Poczta Polska wyemitowała 30 czerwca 1980 r. znaczek pocztowy przedstawiający sromotnika fiołkowego, o nominale 2,5 zł, w serii Grzyby niejadalne pod ochroną. Wydrukowano 9 695 000 szt., techniką rotograwiury, na papierze kredowym. Autorem projektu znaczka był prof. Alojzy Balcerzak. Cała seria pozostawała w obiegu do 31 grudnia 1994 roku[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1988. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765).
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
- ↑ Marek Jedziniak: Grzyby niejadalne pod ochroną. www.kzp.pl. [dostęp 2023-05-23]. (pol.).