Sosna czerwona

Sosna czerwona
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	sosna
Gatunek	sosna czerwona
	Nazwa systematyczna
	Pinus resinosa Ait.; Hortus Kew. (W. Aiton) 3: 367. 1789
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sosna czerwona (Pinus resinosa Ait.) – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna czerwona występuje w stanie dzikim w Ameryce Północnej, od kanadyjskiej Nowej Fundlandii na zachód, aż do Manitoby oraz na południe do stanów USA - Illinois i Pensylwanii. Niewielka populacja drzew rośnie także w Appalachach w stanie Wirginia. Nazwa gatunku wywodzi się od koloru kory.

Morfologia

Pokrój: U młodych drzew korona stożkowata, z czasem staje się wąska i zaokrąglona. Rosnąc w zagęszczeniu wykształca niewielką owalną koronę na wysokości trzech czwartych pnia.
Pień: Drzewo wysokie o prostym pniu. Dorasta średnio do wysokości 25–30 m, chociaż w warunkach optymalnych osiąga nawet 43 m^[5]. Średnica pnia do 1–1,5 m. Kora w górnych partiach, a także u młodych drzew, pomarańczowoczerwona do czerwonobrązowej, cienka i łuskowata, z czasem staje się spękana i gruba, u dołu szarobrązowa.
Liście: Ciemnozielone igły zebrane po 2 na krótkopędzie, długości 12–18 cm, łamliwe, proste lub delikatnie skręcone.

Szyszki męskie

Szyszka nasienna

Szyszki: Szyszki męskie okrągławe, jasnoczerwone, w dużych skupiskach na końcu gałązki. Początkowo szyszki żeńskie są rudo-brązowe, okrągłe. Młode zielone o 2,5 cm średnicy, dojrzałe symetrycznie jajowate, długości 4–6 cm., z czasem brązowieją, po 2 latach otwierają się i ich średnica dochodzi do 3,5–6 cm. Łuski bez kolców. Nasiona jajowate, brązowe, długości 3–5 mm, opatrzone 20 mm skrzydełkiem.
Korzenie: Dorosłe drzewa wykształcają szerokie i średnio głębokie korzenie (1,5–4,6 m). W dogodnym podłożu korzenie boczne mogą osiągnąć 12 m.

Biologia i ekologia

Drzewo jednopienne, wiecznie zielone. Osiąga wiek ok. 400 lat. Najstarszy okaz ścięto w 1992 r. - miał 500 lat^[5]. Drewno średniej twardości, o prostych słojach. Szyszki nasienne dojrzewają od sierpnia do września, w ciągu 2 lat od zapylenia.

Nie toleruje zacienienia. Dobrze znosi ubogie, piaszczyste podłoże i silne wiatry. Występuje na wysokości 200–800 (1300) m n.p.m. Tworzy lasy razem z sosną wejmutką lub sosną Banksa.

Liczba chromosomów: 2n=24.

Systematyka i zmienność

Nie zidentyfikowano żadnych podgatunków ani odmian tej sosny. Gatunek wykazuje bardzo niewielką zmienność genetyczną i morfologiczną w obrębie obszaru występowania.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus^[6]:

podrodzaj Pinus
- sekcja Pinus
  - podsekcja Pinus
    - gatunek P. resinosa

Zagrożenia

Roślina umieszczona w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych w grupie gatunków niższego ryzyka (kategoria zagrożenia; LC)^[4].

Sosna czerwona w Ontario

Zastosowanie

Sosna czerwona była niegdyś najważniejszym źródłem drewna w rejonie Wielkich Jezior. Jej drewno wykorzystywane jest na masę papierową i jako budulec. Sosna ta sadzona jest także jako drzewo ozdobne.

Znajduje zastosowanie przy rekultywacji terenów pokopalnianych, szczególnie w północnym regionie Appalachów w Stanach Zjednoczonych. Rekomendowana jest także do obsadzania terenów pokopalnianych w Ohio o podłożu iłowym, gliniastym lub piaszczystym, ze znacznym udziałem kamienia.

Sadzona w wąskich pasach na piaszczystych ziemiach uprawnych USA dla ochrony przed erozją.

Szkodniki i choroby

Usychanie młodych pędów – powodowane przez grzyb Sphaeropsis sapinea, który atakuje osłabione dorosłe drzewa i opanowuje młode pędy. Zaatakowane pędy zmieniają barwę najpierw na zielonożółtą, potem słomkową i obumierają. Uschnięte igły nie opadają, pozostają przyklejone żywicą do pędu. Choroba atakuje przeważnie sosnę czarną, a także górską czy zwyczajną.

Obecność w kulturze i symbolice

Sosna czerwona jest drzewem-symbolem amerykańskiego stanu Minnesota oraz japońskiej prefektury Yamaguchi.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b A.A. Farjon A.A., Pinus resinosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-02-10] (ang.).
↑ ^a ^b Pinus resinosa, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2008-06-15] (ang.).
↑ Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2010-02-10] (ang.).

Bibliografia

Pinus resinosa, [w:] Germplasm Resources Information Network - (GRIN) [online], USDA, ARS, National Genetic Resources Program. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland [dostęp 2008-06-15] (ang.).
R. Kral. Pinus resinosa. „Flora of North America North of Mexico”. Vol. 2, 1993. Flora of North America Editorial Committee (red.). Oxford University Press. [dostęp 2008-06-15]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[iucn-4] A.A. Farjon A.A., Pinus resinosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-02-10] (ang.).

[Gymn2-5] Pinus resinosa, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2008-06-15] (ang.).

[Gymn-6] Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2010-02-10] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]