Sobór Objawienia Pańskiego w Moskwie
Sobór Objawienia Pańskiego (ros. Богоявле́нский кафедра́льный собо́р в Ело́хове) – prawosławny sobór w Moskwie, w rejonie Baumańskim, w historycznej dzielnicy Jełochowo, w dekanacie Objawienia Pańskiego eparchii moskiewskiej miejskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Druga katedra eparchii[1].
 nr rej. 7710798000
| |||||||||||||||||||||||||
| sobór katedralny | |||||||||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miasto wydzielone | |||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
6/19 stycznia | ||||||||||||||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||||||||||
| Relikwie | |||||||||||||||||||||||||
| Cudowne ikony |
Kazańska Ikona Matki Bożej (kopia) | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Rosji  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Moskwy  | |||||||||||||||||||||||||
 55°46′21,2″N 37°40′28,3″E/55,772556 37,674528
| |||||||||||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||||||||||
Wzniesiony na przełomie XVII i XVIII w. Od 1938 do 1992 r. pełnił funkcję soboru patriarszego, głównej świątyni Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Miejsce pochówku patriarchów moskiewskich i całej Rusi Sergiusza (zm. 1944) oraz Aleksego II (zm. 2008).
Historia
edytujZa datę początku budowy świątyni przyjmuje się rok 1687[2]. Do 1712 na miejscu dzisiejszego soboru powstała pierwsza kaplica pod wezwaniem Zwiastowania. Obiekt był rozbudowywany między rokiem 1714 a 1731, natomiast w 1790 przebudowano dzwonnicę i zachodnią część budynku[2]. Pierwsza cerkiew istniała do 1837, gdy na jej miejscu rozpoczęto wznoszenie nowej, według projektu Jewgrafa Tiurina. Poświęcenie istniejącej do dziś świątyni odbyło się 18 października 1853 (konsekracji dokonywał metropolita moskiewski i kołomieński Filaret[3]), chociaż jeszcze do 1889 trwały prace nad wieńczącą cerkiew kopułą i attyką zaprojektowaną przez P. Zykowa[2]. Łączny koszt budowy soboru wyniósł 600 tys. rubli, z czego jedną trzecią przekazał jego przyszły parafianin, kupiec Wasilij Szczapow[4]. W latach 1895 i 1912 obiekt był remontowany[2].
Po rewolucji październikowej w świątyni wielokrotnie modlił się patriarcha moskiewski i całej Rusi Tichon[4].
W czasie akcji konfiskaty kosztowności cerkiewnych w 1922 z soboru wyniesione zostały utensylia liturgiczne. W latach następnych do świątyni trafiały resztki wyposażenia niektórych zamykanych moskiewskich cerkwi[3]. W latach 30. XX wieku, w odróżnieniu od większości świątyń prawosławnych w Związku Radzieckim, cerkiew nie została zamknięta dla kultu, chociaż w 1935 pojawił się projekt jej adaptacji na kino[4]. W 1938, po zniszczeniu poprzedniego soboru patriarszego (soboru w Moskwie–Dorogomiłowie), locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego, metropolita Sergiusz (Stragorodski) zdecydował o przeniesieniu głównej katedry Kościoła do cerkwi w Jełochowie[2]. Sobór już wcześniej spełniał niektóre funkcje świątyni patriarszej: to w nim, nie zaś w Dorogomiłowie, odbywały się chirotonie biskupie[3]. W tejże świątyni w 1941 metropolita wezwał prawosławnych mieszkańców Związku Radzieckiego do obrony kraju przed agresją III Rzeszy[4]. Sergiusz, wybrany w 1943 na patriarchę Moskwy i całej Rusi, został po swojej śmierci pochowany w tejże świątyni[2].
Sobór w Jełochowie był główną cerkwią Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego do 1992, gdy Patriarchat Moskiewski odzyskał sobór Zaśnięcia Matki Bożej na moskiewskim Kremlu[2].
W 2008 w soborze został pochowany patriarcha moskiewski i całej Rusi Aleksy II[5].
Relikwie
edytujW 1988 r., z okazji obchodów tysiąclecia chrztu Rusi, z muzeum moskiewskiego Kremla do soboru Objawienia Pańskiego zostały przeniesione relikwie[3]:
- św. Andrzeja Apostoła – prawa ręka,
- Krzyża Prawdziwego – drewniana cząstka,
- Grobu Świętego – kamień,
- Najświętszej Maryi Panny – cząstka sukni,
- św. Jana Złotoustego – głowa.
Od 1947 w soborze znajdują się relikwie św. metropolity moskiewskiego Aleksego[2].
Architektura
edytuj
Sobór reprezentuje typ krzyżowo-kopułowy i jest wzniesiony w stylu empire[3]. Budowla posiada pięć kopuł, z największą centralną i czterema bocznymi na cylindrycznych bębnach. Od północy, południa i zachodu do głównej bryły budynku przylegają ryzality, pomieszczenie ołtarzowe zlokalizowane zostało po stronie wschodniej. Okna w obiekcie są półkoliste, wejście do soboru zdobi portyk z masywnymi pilastrami[3]. Łączna powierzchnia cerkwi wynosi 1164 metry kwadratowe, wysokość – 56 m. Budynek przeznaczony jest dla jednoczesnego udziału w nabożeństwie trzech tysięcy osób[3].
Pierwotnie w soborze znajdował się ikonostas o łącznej wysokości 18 m. Współcześnie wyposażenie obiektu stanowią zarówno przedmioty znajdujące się w nim od czasów budowy, jak i przeniesione z innych moskiewskich świątyń zniszczonych przez władze radzieckie. W ten sposób do cerkwi trafiła uważana za cudowną kopia Kazańskiej Ikony Matki Bożej[3]. Na dzwonnicy soboru znajduje się 17 dzwonów[3].
Przypisy
edytuj- ↑ Московская епархия (городская)
- ↑ a b c d e f g h Собор кафедральный в честь Богоявления в Елохове. [dostęp 2011-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-14)]. (ros.).
- ↑ a b c d e f g h i Елоховский собор в Москве
- ↑ a b c d N. Gołowkin, Золотые купола Елохова. Богоявленский кафедральный собор: прошлое и настоящее
- ↑ Russian Orthodox Church appoints interim leader