Wikipedia

Reina Regente (1887)

okręt hiszpańskiej marynarki wojennej

Reina Regente – hiszpański krążownik pancernopokładowy z końca XIX wieku, zbudowany w Wielkiej Brytanii, główny okręt składającego się z trzech jednostek typu Reina Regente. Klasyfikowany jako krążownik pancernopokładowy I rangi. Wodowany w 1887 roku, wszedł do służby w 1888 roku. W 1895 roku zatonął z całą załogą podczas sztormu.

Reina Regente
Ilustracja
Klasa

krążownik pancernopokładowy

Typ

Reina Regente

Historia
Stocznia

James & George Thompson w Clydebank Szkocja

Położenie stępki

20 lipca 1886

Wodowanie

24 lutego 1887

 Armada Española
Nazwa

Reina Regente

Wejście do służby

3 czerwca 1888

Zatonął

10 marca 1895 podczas sztormu

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

normalna: 4725 t
pełna: 5600 t

Długość

102,18 m

Szerokość

15,43 m

Zanurzenie

5,9 m

Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 11 500 KM, kotły parowe, 2 śruby
Prędkość

20,4 węzła

Zasięg

13 000 Mm

Uzbrojenie
• oryginalne:
4 działa 240 mm (4 × I)
6 dział 120 mm (6 × I)
6 dział 57 mm (6 × I)
1 działo 42 mm
6 dział 37 mm (6 × I)
Wyrzutnie torpedowe

5 wt

Opancerzenie
pokład do 120 mm,
artyleria 76 mm
Załoga

420

Multimedia w Wikimedia Commons

Okręt miał wyporność około 5000 ton, a jego uzbrojenie główne składało się z czterech armat kalibru 240 mm i sześciu armat kalibru 120 mm. Napędzały go maszyny parowe, pozwalając na osiąganie prędkości ponad 20 węzłów. Tę samą nazwę otrzymał następnie drugi krążownik ulepszonego typu.

Budowa

edytuj
Osobny artykuł: Krążowniki typu Reina Regente.

W latach 80. XIX wieku w marynarkach świata zaczęły pojawiać się szybkie krążowniki pancernopokładowe, przede wszystkim budowane przez angielską stocznię Armstronga w Elswick, nowocześniejsze od budowanych w tym czasie w Hiszpanii[1]. Rząd hiszpański zdecydował wówczas zamówić zaprojektowanie i budowę nowoczesnego krążownika za granicą, który zarazem stanowiłby wzór dla dalszych jednostek budowanych w kraju. Po przeprowadzeniu konkursu, zamówienie na okręt złożono 24 maja 1886 roku w szkockiej stoczni James & George Thompson w Clydebank[2]. Krążownik otrzymał imię „Reina Regente” („Królowa Regentka”), na cześć sprawującej regencję Marii Krystyny[2]. Cena bez uzbrojenia wynosiła 243 000 funtów szterlingów (6,075 mln peset; równowartość ok. 1770 kg złota), a deklarowany czas budowy 15 miesięcy[2]. Całkowity koszt z uzbrojeniem dostarczanym przez stronę hiszpańską wynosił ok. 9,325 mln peset[3]. „Reina Regente” była największym krążownikiem pancernopokładowym zbudowanym do tamtej pory w Wielkiej Brytanii[4].

Stępkę pod budowę okrętu położono w Clydebank 20 lipca 1886 roku[a]. Budowa szła bardzo szybko i okręt wodowano już 24 lutego 1887 roku[5]. 10 października 1887 roku rozpoczął próby morskie[4]. W kwietniu 1888 roku krążownik bez uzbrojenia przeszedł z hiszpańską załogą z Clydebank do Ferrolu, a 3 czerwca 1888 roku wszedł do służby[6]. Klasyfikowany był w Hiszpanii jako krążownik pancernopokładowy I rangi[6]. Następnie rozpoczęto budowę dwóch dalszych okrętów typu Reina Regente w Hiszpanii[7].

Skrócony opis

edytuj
Osobny artykuł: Krążowniki typu Reina Regente.
 
Rysunek „Reina Regente”

Okręt był krążownikiem średniej wielkości, o gładkopokładowym kadłubie, z taranową dziobnicą i nawisającą rufą[8]. Artyleria najcięższego kalibru 240 mm była umieszczona parami na pokładzie dziobowym i rufowym, na podwyższeniach, między którymi ciągnęły się nadburcia[8]. Sylwetkę uzupełniały dwa pochyłe kominy i dwa pochylone maszty[8]. Na marsach bojowych masztów ustawiano działka małokalibrowe[3]. Załoga etatowo liczyła 420 osób[9]. Kadłub wykonany był ze stali, miał dno podwójne i ogółem 156 pomieszczeń wodoszczelnych[3].

Wyporność normalna określana jest na 4664 t[9] lub 4725 ton angielskich[10]. Z zapasem 500 t węgla wyporność wynosiła 5000 ton[4]. Wyporność pełna podawana jest na 5600 ton[9]. Długość całkowita wynosiła 102,18 m, a na linii wodnej 97,6 m[9]. Szerokość wynosiła 15,43 m, a zanurzenie 5,9 m[9].

Napęd stanowiły dwie poziome maszyny parowe potrójnego rozprężania produkcji firmy Thompson z Glasgow, napędzające dwie śruby[3]. Parę dostarczały cztery dwustronne kotły cylindryczne o największym ciśnieniu ok. 9,3 at[3]. Na próbach uzyskano przy ciągu wymuszonym w paleniskach prędkość 20,33 węzła przy mocy indykowanej 11 500 KM, a przy normalnym ciągu 18,75 węzła przy mocy indykowanej 7500 KM (nie osiągnięto tym samym mocy kontraktowej 12 000 KM i prędkości 20,5 węzła)[9]. Normalny zapas węgla wynosił 500 t, a maksymalny 1285 t, z którym zasięg wynosił ok. 13 tysięcy mil morskich[11].

Opancerzenie tworzył wewnętrzny pokład pancerny z bocznymi skosami. W środkowej poziomej części, znajdującej się nad linią wodną, miał on na większości długości grubość 51 mm, a skosy schodzące do burt miały grubość 76 mm[12]. Nad maszynownią pokład był grubszy i miał 90 mm w płaskiej części (lub według innych danych 76 mm), a na skosach 120 mm[b]. Działa kalibru 240 mm miały maski pancerne grubości 76 mm, a działa 120 mm miały maski grubości 25 mm[12].

Uzbrojenie

edytuj

Uzbrojenie główne stanowiły cztery działa kalibru 240 mm i sześć dział kalibru 120 mm, wszystkie systemu Hontoria o długości lufy 35 kalibrów (L/35)[9]. Pojedyncze działa 240 mm ustawione były po dwa obok siebie na pokładzie na dziobie i rufie[10]. Strzelały pociskami o masie 195 kg[9]. Działa kalibru 120 mm umieszczone były na pokładzie górnym, po trzy na każdej z burt na śródokręciu[13]. Dziobowe i rufowe pary umieszczone były na sponsonach i miały kąt ostrzału 150°, a środkowa para – 120°[13]. Strzelały pociskami o masie 25 kg[9].

Uzbrojenie pomocnicze na „Reina Regente” stanowiło sześć dział szybkostrzelnych kalibru 57 mm Nordenfelt, a nadto według Mitiukowa: działo kalibru 42 mm Nordenfelt, sześć działek kalibru 37 mm Hotchkiss i dwie kartaczownice[13]. Według ogólniejszych publikacji, było to sześć dział 6-funtowych (57 mm) i sześć kartaczownic Nordenfelta[10]. Działa były umieszczone między innymi w dwóch parach kazamat w burtach: przed działami dziobowymi i blisko rufy[14]. Okręt ponadto był uzbrojony w pięć nadwodnych wyrzutni torped, w tym dwie na dziobie i po jednej na każdej z burt i na rufie[10][c]. Krążowniki budowane w Hiszpanii różniły się zestawem uzbrojenia głównego i pomocniczego[13]. Okręt wyposażony był w dwa reflektory[4].

Służba

edytuj
 
„Reina Regente” podczas rewii w USA, kwiecień 1893 roku. Widoczna dziobowa para dział 240 mm

28 maja 1888 roku „Reina Regente” przypłynęła do Barcelony, gdzie odbywała się wystawa światowa, połączona z odwiedzinami okrętów zagranicznych[2]. 3 czerwca miało tam miejsce podniesienie bandery, na uroczystości z udziałem królowej regentki, po czym okręt oficjalnie wszedł do służby w Marynarce Hiszpańskiej[6]. W sierpniu 1890 roku krążownik uczestniczył w rewii floty w San Sebastián[2]. We wrześniu 1892 roku wziął udział w uroczystościach czterechsetlecia odkrycia Ameryki w Genui, a w październiku w Huelvie[15]. Popłynął następnie na przełomie marca i kwietnia 1893 roku do Hawany na hiszpańskiej wówczas Kubie, skąd wyruszył 15 kwietnia do USA, holując podarowaną przez Hiszpanię replikę karaki Kolumba „Santa Maria”[15]. 25 kwietnia dotarł na redę Hampton Roads, a następnego dnia do Nowego Jorku, biorąc udział w międzynarodowej paradzie morskiej[15]. Na przełomie maja i czerwca 1893 roku okręt powrócił do Hiszpanii[15].

 
Obraz Manuela Ussela de Guimbardy

Dowódcą okrętu od stycznia 1895 roku był komandor Francisco Sanz de Andino y Martí[15]. 9 marca 1895 roku „Reina Regente” odwiozła z Hiszpanii do Tangeru posła sułtana Maroka, po czym 10 marca wypłynęła z Tangeru z powrotem do Kadyksu, gdzie miało się odbyć uroczyste wodowanie krążownika pancernego „Emperador Carlos V”[15]. Wkrótce po wyjściu „Reina Regente” trafiła na największy od lat sztorm, po czym zaginęła bez wieści z całą 412-osobową załogą[6]. Była jeszcze widziana po godzinie 12:30 przez dwa brytyjskie statki, z których drugi „R.F. Matheus” zaobserwował okręt płynący bez mostka i z uszkodzonymi kominami, ale nie sygnalizujący problemów[16]. Poszukiwania okrętu nie przyniosły skutku, jedynie później morze wyrzuciło drobne szczątki mogące pochodzić z okrętu oraz ciało prawdopodobnie jego marynarza[16].

8 kwietnia opublikowano dekret o utracie okrętu, a 17 kwietnia odbył się symboliczny pogrzeb załogi w Madrycie[16]. Powołana została komisja dochodzeniowa, która mogła jedynie zbadać plany i wcześniejsze rejsy krążownika[16]. Już wcześniej zwracano uwagę na niewystarczającą stateczność okrętu oraz zalewanie pokładu wodą podczas sztormu (m.in. podczas rejsu do Hawany), jak również niezadowalający stan drzwi w grodziach wodoszczelnych[17]. Poprzedni dowódca komandor José Pilón Esterling sugerował usunięcie dwóch dział artylerii głównej dla odciążenia lub zamianę na lżejsze kalibru 200 mm[17]. Jako prawdopodobną przyczynę utraty okrętu komisja wskazała nurzanie się dziobu i nabieranie wody przez otwory wentylacyjne i dziobowe kazamaty lekkich dział, co przy zwiększaniu się ilości wody na górnych pokładach prowadziłoby do większych przechyłów, a następnie wywrócenia się[16]. Nie można także wykluczyć awarii steru i szybszego wywrócenia przez fale albo wybuchu kotła, gdyby woda dostała się do kotłowni[16].

Jeszcze w tym samym roku zdecydowano zbudować w Hiszpanii drugi krążownik o tej nazwie, według poprawionych planów, którego stępkę położono w grudniu 1895 roku[7].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Tak według Holicki 2015 ↓, s. 75. Według Mitiuckow 2001 ↓, s. 27 budowę rozpoczęto w czerwcu 1886 roku (być może chodzi o faktyczny początek prac)
  2. ↑ Z nie do końca jasnego tłumaczenia w Mitiuckow 2001 ↓, s. 25 wynika, że grubszy pancerz był nad maszynownią i kotłowniami, lecz z rysunku autora na tej samej stronie wynika grubszy pancerz tylko nad maszynownią
  3. ↑ Dostępne źródła nie podają kalibru wyrzutni torped. Według Jane’s Fighting Ships 1905/6. Fred T. Jane (red.). 1905, s. 317. (ang.)., hiszpańska marynarka w 1905 roku używała torped Schwartzkopff 14-calowych (350 mm) i 18-calowych (450 mm)

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Mitiuckow 2001 ↓, s. 21.
  2. ↑ a b c d e Holicki 2015 ↓, s. 75.
  3. ↑ a b c d e Mitiuckow 2001 ↓, s. 22.
  4. ↑ a b c d Thomas Brassey: Brassey's Annual; the Armed Forces Year-book. 1888, s. 399-400.
  5. ↑ Mitiuckow 2001 ↓, s. 30.
  6. ↑ a b c d Mitiuckow 2001 ↓, s. 27-28.
  7. ↑ a b Mitiuckow 2001 ↓, s. 28-30.
  8. ↑ a b c Mitiuckow 2001 ↓, s. 22-23, 26 (rysunek).
  9. ↑ a b c d e f g h i Mitiuckow 2001 ↓, s. 30-31.
  10. ↑ a b c d Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905 ↓, s. 384.
  11. ↑ Mitiuckow 2001 ↓, s. 23.
  12. ↑ a b Mitiuckow 2001 ↓, s. 25.
  13. ↑ a b c d Mitiuckow 2001 ↓, s. 24.
  14. ↑ Mitiuckow 2001 ↓, s. 26 (rysunek).
  15. ↑ a b c d e f Holicki 2015 ↓, s. 76.
  16. ↑ a b c d e f Holicki 2015 ↓, s. 77.
  17. ↑ a b Holicki 2015 ↓, s. 75-76.

Bibliografia

edytuj
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
  • Wojciech Holicki. Trójka pechowców z przełomu stuleci. „Morze, Statki i Okręty”. Wydanie specjalne 4/2015 (160), 2015. Warszawa: Magnum X. ISSN 1426-629X. 
  • Nikołaj Mitiuckow. Hiszpańskie krążowniki pancernopokładowe typu Reina Regente. „Okręty Wojenne”. Nr 5/2001. XI (50), 2001. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Reina_Regente_(1887)&oldid=74693570”