Powiat Weststernberg

Powiat Weststernberg (niem. Landkreis Weststernberg, Kreis West-Sternberg; pol. powiat zachodniotorzymski) – były powiat w pruskiej rejencji frankfurckiej w prowincji Brandenburgia. Istniał jako prusko-niemiecki powiat w latach 1873–1945. Jego poprzednik powiat Sternberg istniał w latach 1816–1873. Teren dawnego powiatu leży obecnie Polsce, w województwie lubuskim oraz w Niemczech w kraju związkowym Brandenburgia, w powiatach Oder-Spree oraz Märkisch-Oderland.

Powiat w 1905

Tablica upamiętniająca pomarłych mieszkańców dawnego powiatu

Zamek w Garbiczu (1934)

Plac Kościelny w Górzycy

Górzyca

Rynek i kościół w Rzepinie (ok. 1900)

1 stycznia 1945 powiat Weststernberg obejmował:

• 3 miasta: Ośno Lubuskie (Drossen), Górzyca (Göritz (Oder)) i Rzepin (Reppen);
• 63 inne gminy, z których tylko Cybinka (Ziebingen) miała więcej niż 2.000 mieszkańców;
• 1 majątek junkierski (Forsten).

W sumie powiat Weststernberg obejmował 1.135,73 km² powierzchni. Jego stolicą był Reppen.

Po 1945

W 1945 roku powiat Weststernberg z siedzibą w Rzepinie przypadł głównie Polsce; przekształcono go w polski powiat rzepiński, który wszedł w skład woj. poznańskiego (1946). Jedynie niewielki prawobrzeżny (od Odry) fragment powiatu naprzeciw Górzycy pozostał w Niemczech.

Gminy i ich mieszkańcy (1910)

Aurith (Urad) – 1.197 Balkow (Białków) – 645 Balkow, Gutsbezirk – 123 Beelitz – 130 Beelitz, Gutsbezirk – 106 Bergen – 150 Bergen, Gutsbezirk – 62 Biberteich – 188 Biberteich, Gutsbezirk – 81 Bischofsee (Stare Biskupice) – 111 Bischofsee, Gutsbezirk – 61 Bottschow (Boczów) – 431 Bottschow, Gutsbezirk – 123 Buchholz – 143 Buchholz, Gutsbezirk – 84 Döbbernitz – 260 Döbbernitz, Gutsbezirk – 41 Drenzig (Drzeńsko) – 463 Drenzig, Gutsbezirk Drossen (Ośno Lubuskie) – 5.006 Frauendorf – 518 Frauendorf, Gutsbezirk – 74 Friedrichswille (Starościn) – 81 Friedrichswille, Gutsbezirk – 572 Gohlitz (Golice) – 536 Görbitsch (Garbicz) – 200 Görbitsch, Gutsbezirk – 172 Göritz (Oder) (Górzyca) – 2.040 Göritz (Oder), Gutsbezirk – 96 Gräden – 156 Gräden, Gutsbezirk – 56 Grimnitz – 671 Grimnitz, Gutsbezirk Groß Gandern – 628 Groß Gandern, Gutsbezirk – 150 Groß Lübbichow (Lubiechnia Wielka) – 305 Groß Rade – 365 Grunow – 234 Hildesheim – 107 Hildesheim, Gutsbezirk – 38 Klauswalde – 152 Klauswalde, Gutsbezirk – 61 Klein Gandern – 122 Klein Gandern, Gutsbezirk – 80 Klein Kirschbaum – 151 Klein Kirschbaum, Gutsbezirk – 83 Klein Lübbichow (Lubiechnia Mała) – 134 Klein Rade – 323 Kloppitz – 543 Kohlow (Kowalów) – 326 Kohlow, Gutsbezirk – 205 Kräsem – 201 Kunersdorf (Kunowice) – 922

Kunersdorf, Forstgutsbezirk – 94 Kunitz (Kunice) – 890 Laubow – 311 Lässig – 320 Leichholz (Drzewce) – 486 Leichholz, Gutsbezirk – 113 Leissow (Lisów) – 319 Lieben (Lubień) – 133 Lieben, Gutsbezirk – 272 Matschdorf (Maczków) – 344 Matschdorf, Gutsbezirk – 51 Melschnitz (Mielesznica) – 209 Neuendorf (Gajec) – 202 Neuendorf, Gutsbezirk – 99 Ötscher (Owczary) – 262 Pinnow (Pniów) – 227 Pinnow, Gutsbezirk – 177 Polenzig (Połęcko) – 362 Polenzigerbruch, Gutsbezirk – 57 Radach – 471 Radach, Gutsbezirk – 200 Rampitz (Rąpice) – 1.150 Rampitz, Domäne, Gutsbezirk – 53 Rampitz, Forstgutsbezirk – 14 Reichenwalde – 390 Reichenwalde, Gutsbezirk – 226 Reipzig (Rybocice) – 876 Reppen (Rzepin) – 4.530 Reppen, Oberförsterei, Gutsbezirk – 461 Sandow (Sądów) – 694 Sandow, Gutsbezirk – 408 Säpzig – 1.051 Schmagorei (Smogóry) – 365 Schmagorei, Gutsbezirk – 207 Schwetig (Świecko) – 596 Seefeld (Sienno) – 316 Spudlow (Spudłów) – 303 Stenzig – 306 Storkow (Starków) – 294 Tornow (Tarnawa Rzepińska) – 199 Tornow, Gutsbezirk – 37 Trettin (Drzecin) – 561 Tschernow (Czarnów) – 1.224 Wildenhagen (Lubin) – 248 Wildenhagen, Gutsbezirk – 210 Zerbow (Serbów) – 181 Zerbow, Gutsbezirk – 68 Ziebingen (Cybinka) – 1.994 Ziebingen, Gutsbezirk – 1.133 Zohlow – 345 Zohlow, Gutsbezirk – 36 Zweinert

Ludność

• 1871: 43 439
• 1890: 45 004, z tego 331 katolików i 134 żydów
• 1885: 45 533
• 1900: 44 028, z tego 43 149 ewangelików i 589 katolików
• 1910: 44 027, z tego 42 922 ewangelików i 882 katolików
• 1933: 45 831, z tego 44 469 ewangelików, 1069 katolików i 67 żydów
• 1939: 45 381, z tego 42 619 ewangelików, 1285 katolików i 18 żydów

Instytucje i urzędy

Landraci (przewodniczący powiatu)

• 1872–1874: Nickisch von Roseneck (komisarycznie)
• 1874–1900: Carl Bernhard Bohtz (1837–1900)
• 1900–1917: Reinhold Finck von Finckenstein (1858–1922)
• 1917–1933: Hans Rieck
• 1933–1933: Heinrich Grimm (w zastępstwie)
• 1933–1945: Erich Schmidt

Inne

Właściwy miejscowo urząd Skarbowy znajdował się w Ośnie.

Na terenie powiatu były 2 sądy rejonowe (Amtsgerichte): w Ośnie i Rzepinie. Sądem wyższej instancji był dla nich Landgericht we Frankfurcie nad Odrą, zaś dla tego – Kammergericht w Berlinie.

Właściwe biskupstwa katolickie znajdowały się w Berlinie i we Wrocławiu.

Wybory do Reichstagu w 1933

Wyniki do Reichstagu 5 marca 1933 na terenie powiatu Weststernberg:

• Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP): 15.869
• Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD): 4.315
• Kommunistische Partei Deutschlands (KPD): 3.250
• Deutschnationale Volkspartei (DNVP): 2.869
• Christlich-Sozialer Volksdienst (CSVD): 157
• Deutsche Zentrumspartei (Zentrum): 146
• Deutsche Volkspartei (DVP): 95
• Deutsche Demokratische Partei (DDP): 78

W sumie oddano 26.779 ważnych głosów.

Zmiany nazw miejscowości

W II połowie lat 30. wiele nazw miejscowości w III Rzeszy ulegało zmianie na bardziej germańskie. Wśród nich znalazły się 3 miejscowości powiatu Weststernberg:

• Czarnów: Tschernow, od 1937 Schernow
• Lisów: Leissow, od 1938 Leißow
• Smogóry: Schmagorei, od 1937 Treuhofen

Zobacz też

• Nowa Marchia

Linki zewnętrzne

• Landkreis Weststernberg na www.verwaltungsgeschichte.de. verwaltungsgeschichte.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-20)].