Pomnik Stanisława Małachowskiego w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie
Pomnik Stanisława Małachowskiego w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie – klasycystyczny pomnik ku czci marszałka Sejmu Czteroletniego i prezesa Senatu Księstwa Warszawskiego Stanisława Małachowskiego znajdujący się w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Styl architektoniczny | |
| Projektant | |
| Materiał | |
| Data odsłonięcia | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′55″N 21°00′49″E/52,248611 21,013611
| |
Wzniesiony w 1830 przez Henryka Marconiego. Wykonany w Rzymie według rysunku Bertela Thorvaldsena przez Francesca Massimiliana Laboureura, zwanego Cavaliere Massimiliano, prezesa Akademii Świętego Łukasza. Ufundowany przez rodzinę, kosztował ponad 100 000 złotych polskich. Projektowany z myślą postawienia w kościele św. Krzyża, gdzie pochowany jest Stanisław Małachowski, z powodu swych rozmiarów i braku odpowiedniego miejsca umieszczony został w katedrze.
Podstawa pomnika wykonana jest z czarnego marmuru, na niej spoczywa druga wyższa z białego marmuru. Na podstawie umieszczona jest statua Stanisława Małachowskiego w rzymskiej todze senatorskiej, trzymającego w prawej ręce kartę konstytucyjną, w lewej laskę marszałkowską. U podnóża pomnika dwie postacie: niewiasta płacząca, wyobrażająca Ojczyznę, oparta na tarczy z herbem Polski i Litwy oraz rycerz w ubiorze rzymskim, trzymający znak batalionowy wojsk Księstwa Warszawskiego w postaci piki z osadzonym na niej złocistym orłem i tabliczką z napisem: „WOY.-POL.” (Woysko Polskie).
Napis na marmurowej płycie głosi:
STANISLAO DZIERZYKRAY NALECZ COMITI
MALACHOWSKI
PRINCIPI SENATUS
DERIMORUM COMITIORUM QUADRIENNIO PRAESIDI ET MODERATORI
CUI OBTIGIT ESSE
PATRIAE
PRAESIDIUM LAPSAE SOLATIUM REDIVIVAE CONSILIUM
QUA LIBET IN FORTUNA DECUS
CIVI
INTER INTEGROS INTEGERRIMO
OBIIT D XXIX DEC A MDCCCIX
DDD MDCCCXXXI
czyli: Stanisławowi Dzierżykraj Nałęcz hrabiemu Małachowskiemu, prezesowi senatu, marszałkowi i moderatorowi Sejmu Czteroletniego, któremu przypadło być obroną i pomocną radą świeżo odrodzonej Ojczyzny, jak długo podobało się Fortunie, obywatelowi najzacniejszemu pośród najzacniejszych, zmarł dnia 29 grudnia roku 1809, wzniesiono, poświęcono i dedykowano w 1831.[1]
Pomnik został zniszczony w sierpniu 1944 podczas walk w powstaniu warszawskim, kiedy to za ścianą eksplodowała mina samobieżna. (Wmurowany w ścianę fragment gąsienicy, to w rzeczywistości gąsienica z "czołgu-pułapki" który eksplodował na ul. Kilińskiego 13 sierpnia 1944r). Rekonstrukcji rzeźby podjął się Józef Trenarowski. Pomnik powrócił na swoje miejsce w prawej nawie katedry w 1965.
Bibliografia
edytuj- Maria Irena Kwiatkowska, Katedra św. Jana, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978