Palec mały
Palec mały in. palec piąty, palec V (łac. digitus minimus manus) – piąty palec ręki umiejscowiony za palcem serdecznym, po stronie łokciowej dłoni.
| digitus minimus manus | |
 Palec mały lewej ręki | |
| Tętnice | |
|---|---|
| Żyły |
sieć dłoniowa palców |
| Nerwy | |
| Prekursor |
płytka pierwotna ręki |
Układ kostno-stawowy
edytujPalec piąty zbudowany jest z trzech paliczków: bliższego, środkowego oraz dalszego, z których bliższy jest najdłuższy, a dalszy najkrótszy[1]. Za pośrednictwem stawu śródręczno-paliczkowego V łączy się z piątą kością śródręcza, natomiast pomiędzy sobą paliczki łączą się za pośrednictwem dwóch stawów międzypaliczkowych ręki[2]. W 80-100% procentach w stawie śródręczno–paliczkowym V występują trzeszczki[3].
Stawy palca małego są stawami kulistymi o niepełnej ruchomości, w których możliwe jest jedynie wykonywanie zgięcia i prostowanie w zakresie około 110o oraz przywodzenie i odwodzenie o największym zakresie przy wyprostowanym palcu, ruch obrotowy jest kombinacją tych czterech ruchów[4].
Układ mięśniowy
edytujPalec mały jest kontrolowany przez dziewięć mięśni:
- grupa przednia mięśni przedramienia[5]
- grupa tylna mięśni przedramienia[6]
- mięsień prostownik palców
- mięsień prostownik palca małego (może nie występować)
- mięśnie kłębu palca małego[7]
- mięśnie środkowe dłoni[8]
Unaczynienie
edytujPalec mały unaczyniony jest od strony grzbietowej przez dwie tętnice grzbietowe palców, które kończą się na wysokości paliczków bliższych, natomiast od strony dłoniowej przez dwie tętnice dłoniowe właściwe palców unaczyniające również paliczki środkowe i dalsze[9]. Tętnice palców przebiegają po ich powierzchniach bocznych, po dwie po każdej stronie i są połączone licznymi zespoleniami, szczególnie w jego opuszce[9].
Od strony dłoniowej palca małego krew jest zbierana przez sieć dłoniową palców, która wytwarza na paliczku bliższym żyłę międzygłowową, natomiast od jego strony grzbietowej przez sieć grzbietową palców uchodzącą do łuku żylnego grzbietowego palca[10].
Unerwienie
edytujCzęść dłoniowa wszystkich paliczków oraz część grzbietowa paliczka dalszego i częściowo środkowego palca piątego unerwiona jest czuciowo od strony przyśrodkowej przez nerw dłoniowy właściwy przyśrodkowy palca małego odchodzący bezpośrednio od gałęzi powierzchownej nerwu łokciowego, natomiast od strony bocznej nerw dłoniowy właściwy boczny palca małego odchodzący od gałęzi powierzchownej nerwu łokciowego poprzez nerw dłoniowy właściwy palca[11]. Natomiast część grzbietowa paliczka bliższego i częściowo środkowego unerwiona jest czuciowo od strony przyśrodkowej przez nerw grzbietowy przyśrodkowy palca małego natomiast od strony bocznej przez nerw grzbietowy boczny palca małego odchodzące od gałęzi grzbietowej ręki nerwu łokciowego[12].
Rozwój płodowy
edytujOkoło 7 tygodnia ciąży na płytce pierwotnej ręki promienie palczaste zaczynają oddzielać zgrubienia – zawiązki palców[13]. Kostnienie paliczków rozpoczyna się w obrębie guzowatości paliczka dalszego już w 7–8 tygodniu, natomiast najpóźniej paliczka środkowego w 11–12 tygodniu[14]. Kostnienie palca małego rozpoczyna się najpóźniej ze wszystkich palców dłoni[15].
Znaczenie w kulturze
edytuj- na palcu małym lewej dłoni nosi się sygnet lub pierścień herbowy (w Polsce mężczyzna nosi je na palcu serdecznym)[16][17]
- członkowie yakuzy w ramach kary za przestępstwa mają odcinany fragment palca małego[18]
- w krajach anglosaskich dzieci czyniąc sobie obietnicę rytualnie trzymają się za małe palce[19]
- dawniej podczas picia herbaty z filiżanki odginano palec mały jako znak dobrego wychowania, obecnie takie zachowanie jest uważane za poprawne tylko przy piciu z czarki[20]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Anatomia Człowieka tom I 1992 ↓, s. 476.
- ↑ Anatomia Człowieka tom I 1992 ↓, s. 512-515.
- ↑ Anatomia Człowieka tom I 1992 ↓, s. 512.
- ↑ Anatomia Człowieka tom I 1992 ↓, s. 517.
- ↑ Anatomia Człowieka tom I 1992 ↓, s. 805-815.
- ↑ Anatomia Człowieka tom I 1992 ↓, s. 819-824.
- ↑ Anatomia Człowieka tom I 1992 ↓, s. 840-842.
- ↑ Anatomia Człowieka tom I 1992 ↓, s. 843-846.
- ↑ a b Anatomia Człowieka tom III 1993 ↓, s. 263.
- ↑ Anatomia Człowieka tom III 1993 ↓, s. 386.
- ↑ Anatomia Człowieka tom V 1989 ↓, s. 65.
- ↑ Anatomia Człowieka tom V 1989 ↓, s. 64.
- ↑ Hieronim Bartel: Embriologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2016. ISBN 978-83-200-3934-4.
- ↑ Anatomia Człowieka tom I 1990 ↓, s. 477-478.
- ↑ Anatomia Człowieka tom I 1990 ↓, s. 478.
- ↑ Bon ton – krótkie wykłady o dobrym stylu - Pierścienie i Sygnety [online], salon24.pl, 27 marca 2013.
- ↑ Sabine Denuelle: Savoir Vivre czyli jak zachować w każdej sytuacji. Warszawa: Da Capo, 1997, s. 19-21. ISBN 83-7157-068-6.
- ↑ Łukasz Kosowski, Przestępczość zorganizowana w japońskim wydaniu – Yakuza [online], polska-azja.pl, 20 czerwca 2011.
- ↑ Steve Roud: The Lore of the Playground: One hundred years of children's games, rhymes and traditions. Random House, 2010, s. 371. ISBN 978-1-4070-8932-4.
- ↑ Patryk Płuciennik, Jak należy trzymać filiżankę? Skąd moda na prostowanie małego palca? [online], czajnikowy.pl, 14 maja 2014.
Bibliografia
edytuj- Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia Człowieka. T. I. Warszawa: PZWL, 1992, s. 763-764. ISBN 83-200-1461-1.
- Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia Człowieka. T. III. Warszawa: PZWL, 1993, s. 421-422. ISBN 83-200-1628-2.
- Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia Człowieka. T. V. Warszawa: PZWL, 1989, s. 421-422. ISBN 83-200-1230-9.
