Nerw trójdzielny
Nerw trójdzielny (łac. nervus trigeminus) – w anatomii człowieka V nerw czaszkowy, największy wśród nich. Jest nerwem I łuku skrzelowego. Ma charakter mieszany (czuciowo-ruchowy)[1].
Źródła włókien
edytujNerw trójdzielny zawiera włókna czuciowe i ruchowe. Pierwsze stanowią większą część nerwu i są utworzone przez aksony komórek pseudojednobiegunowych zwoju trójdzielnego. Włókna te wnikają do jąder czuciowych pnia mózgu[2]:
- jądro pasma śródmózgowego – czucie proprioceptywne,
- jądro czuciowe główne nerwu trójdzielnego – czucie epikrytyczne (precyzyjne czucie dotyku i ucisku)
- jądro pasma rdzeniowego – czucie protopatyczne (bólu, ciepła, zimna)
Włókna ruchowe rozpoczynają się w jądrze ruchowym nerwu trójdzielnego, znajdującym się w moście, i kierują się wyłącznie do nerwu żuchwowego V3[2].
Przebieg i zakres unerwienia
edytuj
1) zielony – nerw oczny (V1),
2) czerwony – nerw szczękowy (V2),
3) żółty – nerw żuchwowy (V3),
4) fioletowy – splot szyjny górny (C1-C4),
5) niebieski – nerwy szyjne.
Nerw wychodzi z mózgowia w przednio-bocznej części mostu dwoma korzeniami: częścią większą (czuciową) i częścią mniejszą (ruchową). Oba korzenie dochodzą do szczytu piramidy kości skroniowej, gdzie w wycisku nerwu trójdzielnego korzeń czuciowy tworzy zwój trójdzielny (troisty, Gassera). Korzeń ruchowy omija zwój troisty, dołączając się później do nerwu żuchwowego (V3). Od zwoju odchodzą trzy gałęzie – nerw oczny, nerw szczękowy i nerw żuchwowy[3].
Nerw oczny (V1)
edytujNerw oczny (V1) jest nerwem czuciowym, unerwia skórę głowy powyżej szpary powiekowej oraz boczną powierzchnię nosa[4].
Opuszcza jamę czaszki przez szczelinę oczodołową górną; dzieli się na trzy gałęzie końcowe[5]:
- nerw łzowy – unerwia gruczoł łzowy, dzieli się na gałąź górną i gałąź dolną, która łączy się z nerwem jarzmowym od V2[6]
- nerw czołowy – unerwia zatokę czołową, skórę czoła, powiekę górną
- nerw nadbloczkowy – unerwia spojówkę
- nerw nadoczodołowy[7]
- nerw nosowo-rzęskowy – unerwia przyśrodkowy kąt oka oraz rogówkę, dzieli się na
- część rzęskową, na którą składają się:
- nerwy rzęskowe długie
- gałąź łączącą ze splotem rzęskowym
- część nosową, na którą składają się:
- nerw sitowy tylny
- nerw sitowy przedni
- nerw podbloczkowy (często łączący się z nerwem nadbloczkowym)[8]
- część rzęskową, na którą składają się:
Nerw szczękowy (V2)
edytujNerw szczękowy (V2) jest nerwem czuciowym, unerwia skórę poniżej szpary powiek i powyżej szpary ust[4]. Opuszcza jamę czaszki przez otwór okrągły; oddaje trzy gałęzie końcowe:
- nerw jarzmowy – unerwia okolicę policzka
- nerw podoczodołowy – unerwia zatokę szczękową, a za pośrednictwem nerwu zębodołowego górnego zęby i dziąsła górne.
- splot zębowy górny – unerwia zęby i dziąsła szczęki
- nerwy skrzydłowo-podniebienne – zaopatrują podniebienie twarde, gardło, oczodół i jamę nosową (gałęzie zwojowe nerwów skrzydłowo-podniebiennych – do zwoju skrzydłowo-podniebiennego)
Nerw żuchwowy (V3)
edytujNerw żuchwowy (V3) jest nerwem czuciowo-ruchowym, unerwia czuciowo skórę poniżej szpary ust i skroni. Skóra okolicy kąta żuchwy jest jednak unerwiona czuciowo przez gałęzie nerwu usznego wielkiego pochodzące ze splotu szyjnego[4]. Ruchowo unerwia mięśnie żucia; opuszcza jamę czaszki przez otwór owalny; oddaje gałęzie:
- gałąź oponowa (nerw kolcowy) – powraca przez otwór kolcowy do czaszki, gdzie unerwia oponę twardą
- grupa przednia (włókna ruchowe, poza nerwem policzkowym)
- nerw policzkowy – nerw czuciowy, unerwia skórę i śluzówkę policzka
- nerw żwaczowy – unerwia mięsień żwacz
- nerwy skroniowe głębokie (przedni i tylny) – unerwiają mięsień skroniowy
- nerw skrzydłowy boczny – unerwia mięsień skrzydłowy boczny
- nerw skrzydłowy przyśrodkowy – unerwia mięsień skrzydłowy przyśrodkowy
- grupa tylna (włókna czuciowe, poza nerwem żuchwowo-gnykowym)
- nerw językowy – unerwia czuciowo ⅔ przednie języka
- nerw zębodołowy dolny – nerw czuciowy, zawiera jednak włókna ruchowe nerwu żuchwowo-gnykowego, jego odgałęzienia:
- nerw żuchwowo-gnykowy – nerw ruchowy, unerwia mięsień żuchwowo-gnykowy i brzusiec przedni mięśnia dwubrzuścowego (mięśnie szyi)
- nerw bródkowy – unerwia skórę okolicy bródkowej i śluzówkę wargi dolnej
- splot zębowy dolny – unerwia zęby i dziąsła żuchwy
- nerw uszno-skroniowy – unerwia staw skroniowo-żuchwowy, skórę skroni i małżowinę uszną; prowadzi włókna pozazwojowe przywspółczulne do ślinianki przyusznej
- zwój uszny
- zwój podżuchwowy
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 181.
- ↑ a b Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka: podręcznik dla studentów i lekarzy. Wyd. 1(2). T. 4: Układ nerwowy ośrodkowy. Warszawa: PZWL, 1981, s. 185-187.
- ↑ Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 181–183.
- ↑ a b c Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Wojciech Kozubski, Paweł P. Liberski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, s. 57. ISBN 978-83-200-4348-8.
- ↑ Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 185–186.
- ↑ Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 186.
- ↑ Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 187.
- ↑ Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 187–188.
Bibliografia
edytuj- Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński: Zarys anatomii człowieka. Szczecin: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004. ISBN 83-200-3362-4.
- Witold Woźniak (red.), Anatomia człowieka, Wydanie II, Urban & Partner, Wrocław 2003 ISBN 83-87944-22-X
- Adam Bochenek, Michał Reicher, Anatomia człowieka. Tom V. Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów, wyd. VI, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018, ISBN 978-83-200-3258-1.
