Mistagogia

Mistagogia (gr. μυσταγογέω, μυσταγογία od μύστης 'wtajemniczony' i άγω 'prowadzić') – pojęcie religijne oznaczające wprowadzanie w misterium – duchową tajemniczą rzeczywistość. W chrześcijaństwie jest ona określana jako wtajemniczenie chrześcijańskie.

Mistagogia a katechumenat

Termin „mistagogia” był początkowo w użytku greckich religii misteryjnych. W świeckim znaczeniu, mówiono o przewodniku oprowadzającym po mieście, że jest mistagogiem. Nie występował w literaturze chrześcijańskiej przed IV w., choć traktowała ona o rzeczywistości określanej później przez to pojęcie. Na przełomie IV/V w. mistagogią nazwano wprowadzanie katechumena w misterium wiary i zbawienia.

W Kościele starożytnym cały proces inicjacji kandydatów do chrztu w chrześcijaństwo zwany katechumenatem miał charakter mistagogii. Jednak szczególnym, właściwym etapem poświęconym mistagogii były katechezy pochrzcielne dla neofitów, zwane katechezami mistagogicznymi. Mistagogia prowadzi niewierzących do wiary w tajemnicę Chrystusa i Jego Misterium paschalne, przechodząc od tego, co widzialne, do tego, co niewidzialne, od znaku do tego, co on oznacza, od "sakramentów" do "misteriów". Nie można wprowadzić w to misterium samym nauczaniem. Nie jest ono bowiem zbiorem prawd. Chrześcijańskim misterium jest Osoba Jezusa Chrystusa, a zadaniem mistagogii jest pomóc w poznaniu tej Osoby i oddaniu Jej swego życia. Ten proces wzrostu dokonuje się we wspólnocie Kościoła. Kościół katolicki kładzie większy nacisk na mistagogię od czasu reform Soboru watykańskiego II.

Na najstarsze pisemne wzmianki o mistagogii natrafiono w liście Klemensa Aleksandryjskiego do Teodora z przełomu II i III w. n.e. w kontekście Ewangelii św. Marka i gnostyckiej tzw. Tajemnej Ewangelii Marka.

Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego

Powracając do tradycyjnej mistagogii chrześcijańskiej, Ogólne wprowadzenie do odnowionych po Soborze watykańskim II obrzędów chrztu dzieci, ponownie, jak w pierwszych wiekach, a także podobnie jak w praktyce Kościołów prawosławnych łączy trzy sakramenty: Chrzest, Bierzmowanie i Eucharystię, nazywając je sakramentami „wtajemniczenia chrześcijańskiego”. Przyjmowanie ich w tej właśnie kolejności ma prowadzić przez wiarę do wtajemniczenia w misterium paschalne: „doprowadzają do pełnej dojrzałości wyznawców Chrystusa, którzy w Kościele i w świecie pełnią posłannictwo właściwe całemu ludowi chrześcijańskiemu”. Neofici najpierw we chrzcie „zostają odrodzeni z wody i Ducha Świętego (por. J 3,5) i stają się nowym stworzeniem”. Następnie „dokładniej upodobniają się do Chrystusa i napełniają Duchem Świętym”, następnie „uczestnicząc w zgromadzeniu eucharystycznym, przyjmują Ciało Syna Człowieczego i piją Jego Krew, aby otrzymać życie wieczne (por. J 6,55) i wyrażać jedność ludu Bożego”.

W posynodalnej adhortacji Sacramentum Caritatis 64 papież Benedykt XVI mówił o konieczności prowadzenia w parafiach drogi mistagogicznej, która skupiałaby się na trzech elementach: wprowadzaniu wiernych w historię zbawienia, objaśnianiu znaków zawartych w obrzędach liturgicznych i sakramentach, oraz uczeniu wiązania tych obrzędów z codziennym życiem chrześcijańskim.

Bibliografia

• Harmless, William SJ: Augustine and the Catechumenate. Collegville, Minnesota: Liturgical Press, 1995, s. 406. ISBN 0-8146-6132-7.
• Wtajemniczenie chrześcijańskie. Wprowadzenie ogólne. W: Obrzędy Chrztu dzieci dostosowane do zwyczajów diecezji polskich. Wyd. 3. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2009, s. 9-18.
• Zyzak, Wojciech, Mistagogia, w: Leksykon duchowości katolickiej, Wydawnictwo „M”, Lublin-Kraków 2002, s. 527-530, ISBN 83-7221-333-X

Linki zewnętrzne

• Mistagogia - metoda formacji liturgicznej. [w:] Ceremoniał wspólnoty parafialnej [on-line]. KKBiDS. [dostęp 2012-02-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).