Minush Jero, właśc. Emin Masar Jero (ur. 27 czerwca 1932 w Skele k. Wlory, zm. 28 marca 2006 w Durrës[1]) – albański dramaturg i reżyser teatralny.

Minush Jero
Imię i nazwisko

Emin Masar Jero

Data i miejsce urodzenia

27 czerwca 1932
Skele k. Wlory

Data i miejsce śmierci

22 marca 2006
Durrës

Narodowość

albańska

Język

albański

Alma Mater

Uniwersytet Tirański

Dziedzina sztuki

reżyser teatralny, dramaturg

Ważne dzieła

Szare plamy (dramat)

Życiorys

edytuj

Syn Masara i Pertefy[2][3]. Ukończył szkołę wojskową, ale w 1960 odszedł z armii i rozpoczął studia z zakresu języka i literatury albańskiej na Uniwersytecie Tirańskim[4]. Już w czasie studiów pisał opowiadania, ale sławę przyniosły mu dramaty: Miłość w czasie wojny (Dasmë në luftë), Most (Ura) i Historia pewnej nocy (Historia e një nate). Większość jego dzieł nawiązywała do okresu II wojny światowej. W 1969 napisał dramat Szare plamy (Njollat e murrme), poświęcony walce z przeżytkami burżuazyjnej mentalności w społeczeństwie albańskim. W tym samym roku na IV Festiwalu Teatru Albańskiego w Tiranie zespół Teatru Andona Zako Cajupiego z Korczy przedstawił inscenizację Szarych plam, w reżyserii Mihallaqa Luarasiego, i zebrał wszystkie główne nagrody. Trzy dni później sztukę obejrzał Enver Hoxha, w towarzystwie ministra kultury Thomy Deliany. Hodża uznał, że sztuka Jero zawiera treści szkodliwe ideologicznie i wyszedł wcześniej z sali[5]. Dzieło Jero zniknęło z afisza i przestano je wystawiać[6].

Po XI Festiwalu Piosenki (grudzień 1972), skrytykowanym przez władze partyjne, rozpoczęła się czystka w środowiskach artystycznych. Minusha Jero funkcjonariusze Sigurimi aresztowali 30 kwietnia 1973[2]. Proces rozpoczął się w grudniu 1973. 9 lutego 1974 Sąd Okręgowy w Tiranie (przew. Irakli Bozo) uznał go winnym zbrodni agitacji i propagandy skierowanej przeciwko władzy ludowej i na mocy art. 73 Kodeksu Karnego skazał go na 8 lat pozbawienia wolności[3]. Z czasem wyrok ten złagodzono do 6 lat i 8 miesięcy. Jero opuścił więzienie w Ballshu 28 grudnia 1978[4]. W latach 1979–1987 pracował jako robotnik w zakładach przemysłu gumowego w Durrësie[1].

W 1990 należał do grona założycieli pierwszych struktur Demokratycznej Partii Albanii w Durrësie. Z inicjatywy Jero, w wieży bizantyjskiej twierdzy w Durrësie powstała w 1992 pierwsza w tym mieście kawiarnia kulturalna, która miała propagować dzieła miejscowych artystów[7]. W 1998 został poszkodowany w wyniku wypadku samochodowego. Obrażenia, które odniósł przykuły go do łóżka, w którym spędził ostatnie lata swojego życia.

Był żonaty, miał jedno dziecko[3].

Dzieła

edytuj
  • Minush Jero: Dasmë në luftë. Historia e një nate. Të pamposhtur. Drama. Tirana: 1971. (alb.).
  • Minush Jero: Les Taches sombres. Paris: 2002. ISBN 2-9516638-5-4. (fr.).

Przypisy

edytuj
  1. a b Emin Jero. 2021. [dostęp 2023-12-15].
  2. a b Drama e ndaluar: “Gjendet “Njolla e Murrme” = 2017-11-09 [online], lexo.al, 16 stycznia 2016 [zarchiwizowane z adresu 2017-11-10] (alb.).
  3. a b c Zana Bihiku: Xhelatet e artit shqiptar, nuk ishin prindërit tanë, por njerëz si Xhelil Gjoni, tmerri i artistëve, që midis tyre e quanin, si…. 2021. [dostęp 2024-06-14].
  4. a b Kujtese: dramaturgu Minush Jero. 2022. [dostęp 2022-12-05].
  5. Todi Lubonja: Nën peshën e dhunës. Tirana: 1998, s. 36.
  6. Dashnor Kaloci: “The brown spots” is anti-socialist and decadent, therefore we must increase vigilance as Comrade Enver teaches us. [dostęp 2024-07-03].
  7. Miranda Vickers: Albania: From Anarchy to a Balkan Identity. C. Hurst & Co. Publishers, 1997, s. 123.

Bibliografia

edytuj