Markowice (województwo kujawsko-pomorskie)
Markowice – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie mogileńskim, w gminie Strzelno. Wzmiankowana po raz pierwszy w XIV wieku.
| wieś | |
 Klasztor pokarmelitański | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
586[2] |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
88-320[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CMG |
| SIMC |
0096514 |
Położenie na mapie gminy Strzelno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu mogileńskiego  | |
 52°42′26″N 18°12′58″E/52,707222 18,216111[1]
| |
Podział administracyjny
edytuj
W latach 1954–1971 wieś należała i była siedzibą władz gromady Markowice, po jej likwidacji w gromadzie Strzelno Klasztorne. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.
Demografia
edytujWedług Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 586 mieszkańców[2]. Jest największą miejscowością gminy Strzelno.
Historia
edytuj
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1215 roku. Była to własność rycerska Markowskich. Kolejni właściciele: Bardzcy, Żychlińscy, Skarbek-Malczewscy, Kościesza-Kosomowscy, Zielińscy, Sumińscy, von Wilamitzowie-Moellendorffowie, von Heydebreckowie. Tutaj znajduje się ,,Kujawska Częstochowa" - Sanktuarium Maryjne Matki Boskiej Markowickiej Królowej Miłości i Pokoju Pani Kujaw, niegdyś pod opieką Karmelitów Trzewiczkowych, następnie Ojców Oblatów Maryi Niepokalanej, a obecnie księży diecezjalnych. W okresie zaborów znajdowała się tutaj siedziba dominium Wilamowitzów-Moellendorff i niewielka posiadłość Jaskólskich, jak również wieś włościanska. Dawniej obecna wieś Wymysłowice (dawne Gaj i Wymysłowo) oraz jej część Wymysłowo było częścią Markowic. 8 września 1939 do posiadającej mieszaną, polsko-niemiecką ludność wsi wkroczył 10-osobowy oddział Wehrmachtu. W godzinach popołudniowych został on zaatakowany przez polskich mieszkańców wsi za pomocą broni białej i broni krótkiej. Niemiecka ludność Markowic wraz z częścią żołnierzy uciekła na pola otaczające wieś, gdzie zostali otoczeni przez nadciągający ze Strzelna oddział Wojska Polskiego. Wszyscy żołnierze niemieccy zginęli w walce bądź zostali rozstrzelani, zamordowano również prawie całą niemiecką ludność wsi. Przeżyła jedna osoba, która schroniła się w klasztorze, oraz ci Niemcy, którzy tego dnia nie znajdowali się we wsi (w tym: mistrz Polski w wioślarstwie, Ewald Reich oraz właścicielka miejscowych dóbr, Hildegarda von Heydebreck wraz z córkami). Wieczorem podłożono ogień pod pałac ziemiański von Heydebrecków, niszcząc go całkowicie. 12 września 1939 wieś została zajęta przez wojska niemieckie. Mimo zgromadzenia 126 tutejszych mężczyzn przed plutonem egzekucyjnym, Niemcy zrezygnowali z egzekucji. Markowice zostały poddane szczególnie ostremu reżimowi administracyjnemu. W październiku 1939 usunięto z klasztoru zakonników, zamieniając kompleks w szkołę niemiecką. Szacuje się, że do połowy roku 1945 zostało zamordowanych bądź zaginęło 32 mieszkańców Markowic i okolic, w tym 15 oblatów z klasztoru[4][5].
Po wojnie funkcjonowało tutaj PGR Markowice, a w nim ferma bydła.
Z dniem 30 sierpnia 2013 Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej ukończyli swoją posługę, przez co opuścili Markowice. Kustoszami Sanktuarium zostają księża diecezjalni z archidiecezji gnieźnieńskiej.
W 2014 roku podczas budowy obwodnicy Inowrocławia odkryto tutaj wczesnośredniowieczne cmentarzysko rzędowe z VII-IX wieku.
16 listopada 2018 otworzono węzeł Markowice na nowym odcinku drogi krajowej 15/25[6].
W latach 2021–2022 wybudowano w okolicach wsi farmę wiatrową składającą się z 13 turbin wiatrowych.[7]
Zabytki
edytuj- Barokowy zespół klasztorny karmelitów trzewiczkowych (w latach 1926-2013 Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej). Kościół w pierwotnym kształcie ukończono w roku 1710, w latach 1754-1764 dobudowano wieżę, w roku 1777 przeorientowano (prezbiterium przeniesiono z części wschodniej do zachodniej), w związku z czym przebudowano wnętrze. We wnętrzu ołtarze późnobarokowe i rokokowe, w ołtarzu głównym późnogotycka figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1470-1480 (autentyczna jest jedynie górna część rzeźby - popiersie Matki Boskiej i Dzieciątko, resztę uzupełniono w roku 1948), koronowana w roku 1965. Klasztor zbudowany w latach 1767-1774
- Barokowa kolumna z krucyfiksem, z XVIII w.
Urodzeni w Markowicach
edytuj- Gustaw Zieliński (1809-1881), polski pisarz i poeta okresu romantyzmu, uczestnik powstania listopadowego, zesłaniec syberyjski
- Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff (1848-1931), niemiecki filolog klasyczny, badacz antyku, profesor uniwersytetów w Gryfii, Getyndze i Berlinie
- Grzegorz Roszak (ur. 1955), polski polityk, nauczyciel, samorządowiec, poseł na Sejm VI kadencji
- Leon Władysław Wituski (1825-1900),przyrodnik, matematyk, nauczyciel Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Członek Towarzystwa Pomocy Nauk. Członek Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w latach 1894–1900, Wydz. Hist.-Lit. (GMM). Członek Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu pełnił tu funkcję korespondencyjną.
- Tadeusz Wituski (1867–1934), aptekarz, działacz naukowy.
- Karol Wituski (1867-1934), kupiec, bankowiec inowrocławski.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 77845
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 775 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Cudowna Madonna w Markowicach. Gazeta Pomorska. [dostęp 2010-06-02]. (pol.).
- ↑ Lojalni sąsiedzi czy wrogowie? Inowrocławscy Niemcy u progu II wojny światowej. Uczyć się z historii. [dostęp 2010-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-01)]. (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl [online], bydgoszcz.wyborcza.pl [dostęp 2018-11-18].
- ↑ n, Farma Wiatrowa Markowice [online], Farma Wiatrowa Markowice [dostęp 2024-04-20] (pol.).