Letnica (województwo lubuskie)
Letnica (niem. Lättnitz[3]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, w gminie Świdnica.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Ap. Szymona i Judy Tadeusza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
ok. 625 |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
66-014[2] |
| Tablice rejestracyjne |
FZI |
| SIMC |
0914817 |
Położenie na mapie gminy Świdnica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego  | |
 51°53′53″N 15°19′57″E/51,898056 15,332500[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
Nazwa
edytujWedług niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa - "liść"[4]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on nazwę w formie "Letheniz" podając jej znaczenie "Sommerlaube, Laubhutte" czyli po polsku "Letnie liście, liściasta chata"[4]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Lättnitz w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie[4].
W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Lethnicza villa[5][6].
Historia
edytujOkoło 1300 roku wieś ta została odnotowana po raz pierwszy jako Lethnicza i była ona wówczas własnością komesa Mlodote, płacącego biskupowi wrocławskiemu dziesięcinę z 23 łanów[3]. Kolejna wzmianka, zawarta w dokumencie z 1376 roku, odnosi się do proboszcza tutejszego kościoła. Z Letnicą w 1416 roku był związany Jone Lansitz, a około połowy XV wieku Hans von Knobelsdorff i między 1529 a 1550 Balthasar von Knobelsdorff z synami[3]. Jeden z nich - Wolfram, po okresie współwłasności, władał samodzielnie wsią do swojej śmierci w 1567 roku. Letnicę w 1569 roku otrzymał Christoph von Köslitz z Buchałowa w formie lenna. Jan Stefan Bojanowski jest też wymieniany jako właściciel wsi. Zmarł on w 1613 roku. Pierwsze założenie dworsko-folwarczne w Letnicy zbudowano z Inicjatywy Christopha von Köslitza. W 1600 roku Christoph zmarł, a w następnym roku doszło do podziału majątku między trzech braci: Hansa, Christopha i Sigismunda von Köslitzów. Majątek letnicki przejął z czasem wnuk Christopha Max von Köslitz, który pozbył się niedochodowego majątku w 1685 roku, sprzedając go Hansowi von Schenkendorfowi[3]. Dwór renesansowy przechodzący z rąk do rąk został w 1735 roku przebudowany w stylu barokowym przez jednego ze spadkobierców Schenkendorfa, Hansa von Diebitscha. W 1733 roku Hans przejął całą letnicką posiadłość, a kupił ją od barona Johanna von Diebitscha. Na terenie Letnicy znajdowały się około 1790 roku m.in. 2 folwarki, dwór i 5 młynów, w tym 4 wodne i jeden wiatrowy. Odnotowano wówczas 92 gospodarstwa i 468 mieszkańców. Dobra letnickie nabyli w 1797 roku Bojanowscy z Nowego Kisielina[3]. Kilka lat później, w 1805 roku majątek kupił Ernst Friedrich Wilhelm von Knobelsdorff. W drugiej połowie XIX wieku przedstawiciele tej rodziny zainicjowali kolejny remont pałacu, obejmujący zarówno jego bryłę, jak i wnętrze. W 1930 roku majątek przejęła rodzina von Blomberg. Po II wojnie światowej znajdował się on pod zarządem Państwowego Gospodarstwa Rolnego[3].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:
- kościół rzymskokatolicki filialny pod wezwaniem św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza[8], murowany z kamienia i cegły, wybudowany w stylu gotyckim w latach 1572-1579
- kościół - zbór ewangelicki, wzniesiona w 1819 roku murowana budowla klasycystyczna, w miejsce szachulcowej z 1743 roku dzięki fundacji Ernsta von Knobelsdorffa[9]. Jest to salowy obiekt założony na planie prostokąta z kwadratową, w górnej kondygnacji ośmioboczną wieżą zbudowaną po zachodniej stronie, która jest wzmocnioną dwiema szkarpami. Dach naczółkowy nakrywa korpus, zaś wieżę wieńczy ośmioboczny hełm. Drewniany strop w postaci spłaszczonej kolebki przykrywa wnętrze. Pokryty geometryczno-roślinną polichromią. Zachowały się w, nim drewniane empory ozdobione malowanymi klasycystycznymi girlandami i wsparte na słupach, które wieńczą kwadratowe kapitele zdobione motywami roślinnymi. Po wojnie dawna świątynia ewangelicka służyła katolikom, która w latach sześćdziesiątych XX wieku była już opuszczona i spustoszona. Później, przez jakiś czas mieścił się w niej magazyn Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. Ostatnio elewacje tego interesującego obiektu gruntownie odnowiono[9].
- dwór - Letnicki dwór to założony na planie prostokąta murowany z kamienia i cegły budynek. Pseudoryzalit zwieńczony trójkątnym tympanonem umieszczono z frontu tego piętrowego, podpiwniczonego obiektu. Przez półkolisty ganek na którym umieszczono taras prowadzi wejście główne. Pod tympanonem znajduje się kartusz herbowy rodziny von Diebitsch[3]. Na elewacjach zachował się skromny detal architektoniczny w formie boniowania i obramienia okiennego. Dwór jest nakryły dachem naczółkowym. W przyziemiu zachowały się sklepienia krzyżowe, a w piwnicach kolebkowe. Na ścianach niektórych pomieszczeń zostały odkryte ślady barokowej polichromii[9].
inne zabytki:
- zamek w ruinie z XIV wieku.
-
Budynek dawnego kościoła ewangelickiego -
Kościół św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza -
Dawny dwór w Letnicy
_ID_595262.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 67898
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 657 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. s. 64.
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 81, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 112. [dostęp 2013-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-22)].
- ↑ Oficjalna strona Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej. [dostęp 2008-08-26].
- ↑ a b c Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. s. 65.
Bibliografia
edytuj- Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza „PDN”, 2011, s. 64-66. ISBN 978-83-919914-8-0.
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona o wsi. letnica.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-17)].
- Strona o wsi