Kazimierz Heilman-Rawicz
Kazimierz Roman Heilman-Rawicz, ps. „Antoni Orłow”, „Orzeł” (ur. 27 lutego 1896 w Błażowej, zm. 12 grudnia 1969 w Gliwicach) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, żołnierz Legionów Polskich i Armii Hallera, uczestnik kampanii wrześniowej, organizator struktur Związku Walki Zbrojnej w Rzeszowskiem, więzień KL Auschwitz i Mauthausen-Gusen, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 podpułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 lutego 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 grudnia 1969 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
zastępca dowódcy pułku |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
       
| |
.png){kind=small}
Życiorys
edytuj
Urodził się w podrzeszowskiej Błażowej, w rodzinie Antoniego, miejscowego nauczyciela, i Teodozji. Ukończył szkołę ludową w Błażowej, uczył się kolejno w II Gimnazjum w Rzeszowie, Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, zaś świadectwo dojrzałości uzyskał w 1914 roku w gimnazjum we Lwowie.
Od 1912 roku był członkiem Drużyn Strzeleckich. Po wybuchu I wojny światowej został żołnierzem Legionów Polskich, od 1915 roku w II Brygadzie. 1 listopada 1916 roku awansował na podporucznika saperów. Po kryzysie przysięgowym, jako żołnierz Polskiego Korpusu Posiłkowego wziął udział w przebiciu frontu pod Rarańczą. W składzie II Korpusu brał udział w bitwie pod Kaniowem i dostał się do niewoli niemieckiej. Zbiegł w maju 1918 roku i dotarł do Warszawy. Wysłany następnie w głąb Rosji, uczestniczył w organizowaniu 4 Dywizji Strzelców. W kwietniu 1919 roku wyjechał do Francji, skąd powrócił razem z Armią Hallera, jako oficer sztabowy 12 pułku strzelców.
Od maja 1919 roku służył w Wojsku Polskim, w stopniu porucznika. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. 8 października 1921 roku został przeniesiony z korpusu oficerów saperów do korpusu oficerów piechoty i wcielony do 2 pułku piechoty Legionów[1].
Po jej zakończeniu, zweryfikowany jako kapitan ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 211. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Pełnił służbę między innymi w sztabie 2 Dywizji Piechoty Legionów w Kielcach, 2 pułku piechoty Legionów oraz pełnił obowiązki dowódcy II batalionu 59 pułku piechoty w Inowrocławiu[2]. 31 marca 1924 awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 81. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 11 marca 1926 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy 5 batalionu granicznego w Łużkach[3]. 2 grudnia 1930 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku i 9. lokatą w korpusie oficerów piechoty[4]. Z dniem 30 listopada 1931 roku został przeniesiony z KOP do 62 pułku piechoty w Bydgoszczy na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[5]. W październiku 1936 roku został dowódcą tego oddziału.
W kampanii wrześniowej walczył w składzie 15 Dywizji Piechoty na przedpolach Bydgoszczy i w samym mieście, w bitwie nad Bzurą oraz, po przebiciu się resztek pułku do Warszawy, w obronie stolicy.
Po kapitulacji uniknął niewoli i rozpoczął organizację pierwszych struktur konspiracyjnych. Poszukiwany przez gestapo w związku z wydarzeniami bydgoskiej krwawej niedzieli, wyjechał na Rzeszowszczyznę. Po skontaktowaniu się z dowództwem Organizacji Orła Białego porzucił zamiar przedostania się do Francji i rozpoczął działalność konspiracyjną w południowej Polsce. W grudniu 1939 roku przeszedł przez granicę na Węgry i w polskim poselstwie w Budapeszcie został zaprzysiężony do Związku Walki Zbrojnej oraz odbył przeszkolenie w zakresie pracy konspiracyjnej. W drodze powrotnej do Rzeszowa, gdzie miał objąć dowództwo struktur ZWZ w Małopolsce Środkowej, 16 stycznia 1940 na skutek zdrady został aresztowany przez policję ukraińską w Baligrodzie wraz z towarzyszącymi mu osobami (Łukasz Ciepliński, Lucjan Kühn i Zygmunt Pawłowicz)[6].
Przebywał w więzieniach w Sanoku i Tarnowie, skąd 8 stycznia 1941 roku został przewieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Otrzymał numer obozowy 9319, był znany pod nazwiskiem Jan Hilkner, takimi dokumentami posługiwał się w chwili aresztowania i nie został rozpoznany przez Niemców. Współorganizował konspirację obozową, był wyznaczony na dowódcę Związku Organizacji Wojskowej. 7 lipca 1942 roku został przewieziony do Mauthausen, gdzie przebywał do wyzwolenia w maju 1945 roku. Po okresie rekonwalescencji powrócił do Polski, zamieszkał w Gliwicach. Zmienił nazwisko na Kazimierz Roman Rawicz. Zmarł w Gliwicach 12 grudnia 1969 roku. Pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Gliwicach (sektor A3-E-3)[7].
Z żoną Józefą miał czterech synów: Jana, Kazimierza, Ryszarda i Zbigniewa oraz dwie córki: Krystynę i Barbarę. Jego rodzony brat, Stanisław Heilman, był podpułkownikiem Wojska Polskiego, dowódcą okręgu wileńskiego Armii Krajowej, zmarł w 1947 roku w łagrze w Workucie. Z dwóch braci przyrodnich Romuald był nauczycielem, żołnierzem AK i działaczem WiN, zaś Jan więźniem Auschwitz, zamordowanym w maju 1942 roku. Syn Jan działał z pułkownikiem w ramach trasy przerzutowej podczas wojny[6].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)[8]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[9]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie, w 1922 w zamian za Krzyż Kaniowski[10])
- Złoty Krzyż Zasługi (7 listopada 1928)[11]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[12]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[12]
- Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)
Przypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 8 października 1921 roku, s. 1437.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 293, 406.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 marca 1926 roku, s. 81.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 3 grudnia 1930 roku, s. 327.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 332.
- ↑ a b Andrzej Zagórski, Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji. W latach II wojny światowej i konspiracji [w:] Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 702–703.
- ↑ Cmentarze komunalne w Gliwicach - wyszukiwarka osób pochowanych [online], gliwice.grobonet.com [dostęp 2021-05-29].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, s. 390.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 262, poz. 641 „za zasługi w służbie granicznej”.
- ↑ a b Na podstawie fotografii [1].
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jerzy Krzyś: Kazimierz Heilman-Rawicz, syn kierownika muszyńskiej szkoły. „Almanach Muszyny”. 2002. ISSN 1234-6276.
- Grzegorz Ostasz: Podziemna armia: Podokręg AK Rzeszów. Rzeszów: 2010. ISBN 978-83-88085-25-3.