Kaplica Halpertów w Warszawie
Kaplica Halpertów[2] – kaplica znajdująca się na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Młynarskiej 54/56/58 w Warszawie.
 Kaplica od strony ul. Młynarskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Młynarska 54/56/58 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor |
Maria Halpertowa |
| Rozpoczęcie budowy |
1833 |
| Ukończenie budowy |
1835 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′30,282″N 20°58′14,934″E/52,241745 20,970815
| |
Opis
edytuj
Klasycystyczna kaplica została wzniesiona w latach 1833−1835 z fundacji Marii ze Słuckich Halpertowej po śmierci męża Salomona (1832) jako kaplica mauzoleum poświęcona pamięci zmarłych członków tej rodziny[3][1]. Budynek zaprojektował Adolf Schuch, a autorem dekoracji rzeźbiarskiej był Tadeusz Czajkowski[4].
Uroczysta konsekracja kaplicy w obecności fundatorki, władz kościelnych i licznie zgromadzonych parafian odbyła się 27 marca 1835 roku[5]. Uświetniła ją kantata Józefa Elsnera skomponowana do słów Henryka Bogumiła Spiessa[5][6].
Kaplica została usytuowana frontem do ul. Młynarskiej, w najstarszej, południo-zachodniej części nekropolii[7]. Jest utrzymana w formach rzymskiej odmiany templum in antis (wysoki cokół z frontowymi schodami)[7]. Kolumny i filary są w porządku doryckim[7]. Od frontu kaplicę zdobi portyk wgłębny dekorowany kasetonami z rozetami[8]. We frontonie umieszczono dwie uskrzydlone postaci z fanfarami[8]. Na ścianie frontowej znajdują się dwie płaskorzeźby klęczących aniołów ujętych w medaliony z palmetami[8]. Nad gzymsem umieszczono napis KAPLICA HALPERTÓW 1834[9]. Na tympanonie tylnej ściany, gdzie znajduje się wejście do krypty grobowej, umieszczono trójkąt z okiem opatrzności[8], a pod fryzem łacińską sentencję: SIT TRANSIT GLORIA MUNDI oraz inskrypcję GRÓB RODZINY HALPERTÓW[8]. Wejście prowadzi do płytkiej kruchty, a stamtąd do nawy, której ściany pokryto boniowaniem płytowym[10]. Budynek został nakryty niskim dwuspadowym dachem[9].
Oprócz Salomona Halperta w podziemiach kaplicy pochowano m.in. Borysa Halperta i jego siostrę Zofię[11].
W latach 60. XIX wieku budynek został powiększony od strony wschodniej według projektu Jana Heuricha ojca, co wynikało z pełnionej od 1834 roku jego drugiej funkcji − cmentarnej kaplicy przedpogrzebowej[7][3][2].
W czasie II wojny światowej kaplica została spalona[8]. Została odbudowana bez zmian w wyglądzie zewnętrznym[7]. W 1975 roku otrzymała współczesny wystrój wnętrza[7]. Do konchowo zamkniętej niszy, znajdującej się w ścianie czołowej, wstawiono wtedy dużych rozmiarów gipsową rzeźbę Chrystusa[8]. Jest to kopia rzeźby Stanisława Lewandowskiego z 1931 roku ze znajdującego się na tutejszym cmentarzu grobowca rodziny Wedlów[10].
W 1965 roku cmentarz ewangelicko-augsburski wpisano do rejestru zabytków pod numerem 311[12]. Od 2012 roku kaplica jest indywidualnie ujęta w gminnej ewidencji zabytków pod numerem WOL20651[13].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 185. ISBN 83-908950-8-0.
- ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 319. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b Eugeniusz Szulc: Cmentarze ewangelickie w Warszawie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989, s. 21. ISBN 83-03-02835-9.
- ↑ Mariusz Karpowicz (red.): Sztuka Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 354. ISBN 83-01-04060-2.
- ↑ a b 175 lat i ponowne poświęcenie Kaplicy Halpertów. luteranie.pl. [dostęp 2022-11-11].
- ↑ Jerzy S. Majewski, Tomasz Urzykowski: Spacerownik po warszawskich cmentarzach. Warszawa: Agora, 2009, s. 74. ISBN 978-83-7552-713-1.
- ↑ a b c d e f Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 11. Miechowska–Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 276. ISBN 83-88372-30-0.
- ↑ a b c d e f g Agnieszka Skrodzka. Nagrobki osobistości z końca XVIII i I połowy XIX stulecia na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie. „Rocznik Historii Sztuki”. tom XLII, s. 186, 2017.
- ↑ a b Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 11. Miechowska–Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 277. ISBN 83-88372-30-0.
- ↑ a b Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 11. Miechowska–Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 278. ISBN 83-88372-30-0.
- ↑ Eugeniusz Szulc: Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie. Zmarli i ich rodziny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989, s. 186. ISBN 83-06-01606-8.
- ↑ cmentarz ewangelicko-augsburski [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa [dostęp 2022-12-28].
- ↑ Gminna ewidencja zabytków m.st. Warszawy [online], Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków, 20 lipca 2022 [dostęp 2022-12-28].