Kamienica Królewska we Lwowie
Kamienica Królewska[3] (ukr. Палац Корнякта albo Королівська кам'яниця) − renesansowa kamienica na lwowskim Rynku pod nr. 6, zbudowana w 1580 roku dla greckiego kupca Konstantego Korniakta, później w posiadaniu Jakuba Sobieskiego, a po jego śmierci — króla Jana III Sobieskiego, który przebudował ją na pałacową rezydencję z attyką, okazałymi komnatami i salą audiencjonalną.
.jpg) Kamienica Królewska we Lwowie, fasada | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek 6 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
3 |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
1628 karmelici |
Położenie na mapie Lwowa  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
Położenie na mapie rejonu lwowskiego  | |
 49°50′31,89″N 24°01′58,07″E/49,842192 24,032797
| |
Kamienica została wybudowana z wykorzystaniem murów dwóch gotyckich kamienic należących do Melchiora Haza[4]. Konstanty Korniakt, który kupił kamienice w 1571 roku, na mocy dekretu Stefana Batorego otrzymał przywilej wybudowania kamienicy o podwójnej szerokości (z sześcioma oknami od rynku)[5].
Prace ukończono w 1580 roku, co potwierdza napis na renesansowym portalu od strony ulicy Blacharskiej 10, na którym widnieją napisy „27 Ap 1580” i „MPEB”. Jest to data zakończenia budowy (18 kwietnia 1580 r.), podpis architekta Petrusa Barbona (Murator Petrus Barbon) i jego gmerk na kluczu łuku[4]. Jest to przypuszczalnie portal z czasów Korniakta z późniejszą tarczą herbową Sobieskich. Portal przeniesiono na tylną elewację być może w XVIII wieku[4].
W 1623 r. spadkobiercy Korniakta sprzedali budynek zakonowi Karmelitów Bosych. W 1634 przeleżał tutaj miesiąc chory na ospę król Władysław IV Waza. W 1640 r. kamienicę kupił wojewoda bełski Jakub Sobieski, który umieścił na fasadzie herb Janina, a budynek nazywano Kamienicą Sobieskich[6].
Po śmierci Jakuba Sobieskiego w 1647 roku dom odziedziczył jego syn Jan Sobieski. Od czasu koronacji Jana Sobieskiego na króla Polski w 1674 i dobudowania w 1678 roku do fasady attyki (z posągami króla w koronie i 6 rycerzami) nazywano budynek Kamienicą Królewską. Kamienica uzyskała w czasach Jana Sobieskiego dzisiejszy wygląd zewnętrzny z attyką, i przypuszczalnie w tym okresie powstały arkadowe krużganki od strony wewnętrznego dziedzińca. Dodatkowo, aby pomieścić królewską świtę, dom połączono portalem z sąsiednią kamienicą nr 7. W dniu 21 grudnia 1686 roku król Jan III Sobieski zaprzysiągł tutaj traktat pokojowy Rzeczypospolitej z Rosją (tzw. traktat Grzymułtowskiego)[7].
W 1724 roku kamienicę kupił hetman Stanisław Mateusz Rzewuski, który w niej zmarł w 1728[8]. W 1804 r. Józef Rzewuski sprzedał kamienicę wraz z całym wyposażeniem i zbiorami Aleksandrowi Chodkiewiczowi[8]. W 1816 roku kamienicę kupiła księżna Helena Ponińska z Gurskich z Czerwonogrodu[4], która dokonała pewnych zmian w wyglądzie fasady[4].
W 1820 roku dobudowano po prawej stronie dziedzińca oficynę (zburzoną po 1928 roku). Mniej więcej w tym samym czasie na fasadzie głównej zamontowano nietypowy dla architektury renesansowej żeliwny balkon. W 225. rocznicę zwycięstwa pod Wiedniem 12 września 1908 r. w kamienicy otworzono Muzeum Narodowe im. króla Jana III, które działało do czasu zajęcia Lwowa przez Rosjan w 1939 roku[9]. W okresie II Rzeczypospolitej przeprowadzono w latach 1926-1931 prace rekonstrukcyjne renesansowych krużganków wg projektu architekta Ludomiła Gyurkovicha[10][4].
W czasie okupacji Lwowa przez ZSRR w 1940 roku Muzeum Narodowe im. Jana III i Muzeum Historyczne miasta Lwowa zostały połączone w jedną instytucję − Lwowskie Muzeum Historyczne, które mieści się w kamienicy[10].
-
Portal wejściowy od strony rynku -
Kamienica Królewska w 1905 r. -
Fasada -
Krużganki na dziedzińcu -
Portal gotycki -
Figura króla na attyce z czasów Jana Sobieskiego -
Figura rycerza z pierwotnie halabardą na attyce z czasów Jana Sobieskiego -
Attyka z 2. połowy XVII wieku
.jpg)
.JPG)
.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ Kamienica Królewska, Wyd. "Centrum Europy", Lwów 2004, str.3., ISBN 966-7022-54-4
- ↑ Muzeum Narodowe imienia króla Jana III : przewodnik tymczasowy, Lwów 1908, s. 5–7.
- ↑ Polski egzonim uchwalony na 124. posiedzeniu KSNG
- ↑ a b c d e f Piotrowski Józef, Budowa krużganków w Kamienicy Królewskiej we Lwowie, „Ochrona Zabytków Sztuki”, 1930/1931, z. 1–4, cz. 1, s.115.
- ↑ Пл. Ринок, 06 – колишній палац Корнякта [online], www.lvivcenter.org [dostęp 2017-11-24] (ukr.).
- ↑ Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie [online], Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie [dostęp 2024-11-08] (pol.).
- ↑ Przemysław Włodek, Adam Kulewski, Lwów : przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz” , 2006, s. 71, ISBN 83-89188-53-8, OCLC 169981507.
- ↑ a b Kamienica Królewska we Lwowie: jej właściciele i mieszkańcy [online], Polonika [dostęp 2024-11-08] (pol.).
- ↑ Lwów (Ukraina) ‒ kamienica Królewska (obecnie Lwowskie Muzeum Historyczne) Polonika [online], Polonika [dostęp 2024-11-08] (pol.).
- ↑ a b Lesia Hanuliak, Paweł Boliński, Badania konserwatorskie przyczynkiem do odkrycia i konserwacji renesansowej dekoracji ściennej we wnętrzu sali Reprezentacyjnej Kamienicy Królewskiej we Lwowie, Wiadomości Konserwatorskie • Journal of Heritage Conservation, 74/2023, s.60-72.