Wikipedia

Język ma’ya

język austronezyjski
Nie mylić z: język maya.

Język ma’ya, także: sailolof, salawati, samate[1] – język austronezyjski używany w prowincji Papua Zachodnia we wschodniej Indonezji, w grupie wysp Raja Ampat.

Ma’ya
Obszar

Papua Zachodnia (Indonezja)

Liczba mówiących

4 tys. (2001)

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 6b zagrożony↗
Kody języka
ISO 639-3 slz
IETF slz
Glottolog raja1258, maya1282
Ethnologue slz
BPS 1042 3
WALS mya
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Według danych z 2001 roku posługuje się nim 4 tys. osób[1]. Odnotowano, że stanowi lingua franca wysp Raja Ampat[2][3]. Wzrasta jednak użycie lokalnego malajskiego, zarówno w charakterze lingua franca, jak i języka ojczystego[4].

Wyróżnia się pięć dialektów: misool, salawati (z wysp Misool i Salawati), laganyan (legenyem[5]), wauyai i kawe (wszystkie trzy z wyspy Waigeo)[6][7]. Ethnologue (wyd. 23) wyodrębnia trzy ostatnie odmiany jako oddzielne języki[8]. Sama nazwa „ma’ya” nie jest znana wszystkim użytkownikom, wśród tubylców używane są różne określenia, czasem zależne od lokalizacji (bahasa Raja Ampat, bahasa Misol/Samate/Salawati)[6]. „Samate” to nazwa miejscowości (na Salawati), która była niegdyś głównym ośrodkiem politycznym wysp Raja Ampat. Odmiana wyspy Salawati to zatem dialekt o wyższym statusie i de facto standard języka ma’ya[3][9]. L. Arnold odrębnie rozpatruje dialekty związane z wnętrzem wyspy Salawati (tepin, wail, fiat, rajau, butlih, kawit), uznając je za odmiany osobnego języka salawati („maden”)[10][11].

Jego tonalny charakter wyróżnia go pośród języków austronezyjskich[12]. Geneza tej cechy nie została ustalona, być może jest to pozostałość po pierwotnym papuaskim podłożu językowym na wyspach Raja Ampat[13]. Alternatywna hipoteza zakłada, że wykształcił tony wskutek historycznych kontaktów z grupami papuaskimi[14]. System tonalny ma’ya, a także spokrewnionego języka matbat, przypomina ten znany z języka mpur (z półwyspu Ptasia Głowa)[15].

Według lokalnej tradycji ludność Ma’ya (zamieszkująca wyspy Waigeo, Salawati i Misool) wywodzi się z zachodniego Waigeo i przybyła z rejonu zatoki Kabui[16].

Potencjalnie zagrożony wymarciem, podobnie jak pozostałe rodzime języki Raja Ampat[17]. Intensywność użycia języka ma’ya i innych języków regionu różni się w zależności od wyspy i miejscowości. Na wyspie Misool, stosunkowo oddalonej od miasta Sorong, ma’ya stanowi rodzimy język kilku dużych wsi (Fafanlap, Lilinta, Gamta, Yellu, Waigama), przy czym w Yellu i Waigama (oraz w Harapan Baru) zaczął konkurować z lokalnym malajskim, do czego przyczynia się obecność ludności napływowej[18]. W niektórych wsiach na Salawati (Kalobo, Fiawat) doszło do obniżenia pozycji języków lokalnych i redukcji przekazu międzypokoleniowego, na korzyść wzrastającej roli malajskiego; w przypadku Kalobo sprzyja temu wieloetniczny charakter miejscowości[4].

Ma’ya (a w szczególności dialekt salawati) to najlepiej opisany spośród języków Raja Ampat[7].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Ma’ya, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2020-12-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
  2. ↑ Adelaar 1996 ↓, s. 707.
  3. ↑ a b van der Leeden 1983 ↓, s. 87.
  4. ↑ a b Remijsen 2001a ↓, s. 29–30.
  5. ↑ Barbara F. Grimes, Joseph E. Grimes, Malcolm D. Ross, Charles E. Grimes, Darrell T. Tryon: Listing of Austronesian languages. W: Darrell T. Tryon (red.): Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995, s. 194, seria: Trends in Linguistics. Documentation 10. DOI: 10.1515/9783110884012.1.121. ISBN 978-3-11-088401-2. OCLC 868970232. (ang.).
  6. ↑ a b Remijsen 2001a ↓, s. 14.
  7. ↑ a b Remijsen 2001b ↓, s. 477.
  8. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), South Halmahera-West New Guinea, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 23, Dallas: SIL International, 2020 [dostęp 2020-12-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-12] (ang.).
  9. ↑ van der Leeden 1993 ↓, s. 13.
  10. ↑ Laura Arnold: Salawati. laura-arnold.org. [dostęp 2024-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-09)]. (ang.).
  11. ↑ Arnold 2020 ↓, s. 28–32.
  12. ↑ Robert A. Blust: The Austronesian Languages. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2009, s. 190, 651, seria: Pacific Linguistics 602. ISBN 978-0-85883-602-0. OCLC 320478203. [dostęp 2022-07-28]. (ang.).
  13. ↑ Remijsen 2001a ↓, s. 119–120.
  14. ↑ Remijsen 2001a ↓, s. 104.
  15. ↑ Jelle Miedema, Ger Reesink: One Head, Many Faces: New Perspectives on the Bird’s Head Peninsula of New Guinea. Leiden: KITLV Press, 2004, s. 41, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 219. DOI: 10.1163/9789004454385. ISBN 978-90-67-18229-4. ISBN 978-90-04-45438-5. OCLC 1312159896. [dostęp 2022-07-28]. (ang.).
  16. ↑ Remijsen 2001a ↓, s. 164.
  17. ↑ Remijsen 2001a ↓, s. 31.
  18. ↑ Remijsen 2001a ↓, s. 15.

Bibliografia

edytuj
  • K. Alexander Adelaar: Contact languages in Indonesia and Malaysia other than Malay. W: Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon (red.): Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas: Vol I: Maps. Vol II: Texts. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996, s. 695–711, seria: Trends in Linguistics. Documentation 13. DOI: 10.1515/9783110819724.2.695. ISBN 978-3-11-081972-4. OCLC 1013949454. (ang.).
  • Laura Arnold: Four undocumented languages of Raja Ampat, West Papua, Indonesia. W: Peter K. Austin (red.): Language Documentation and Description 17. London: EL Publishing, 2020, s. 25–43. DOI: 10.25894/ldd95. (ang.).
  • A.C. van der Leeden: Ma’ya: A Language Study: A Phonology. Jakarta: Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LIPI) / Rijksuniversiteit Leiden, 1993, seria: LIPI-RUL 2A. ISBN 979-8258-01-0. OCLC 29305187. (ang.).
  • A.C. van der Leeden: Gale Maya. Phonology of a Tone Language of the Raja Ampat Islands. W: E.K.M. Masinambow (red.): Halmahera dan Raja Ampat sebagai kesatuan majemuk: studi-studi terhadap suatu daerah transisi. Jakarta: Lembaga Ekonomi dan Kemasyarakatan Nasional, Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LEKNAS-LIPI), 1983, s. 77–146, seria: Buletin LEKNAS. Vol. II. No. 2. OCLC 23557257. (ang.).
  • Albert Clementina Ludovicus Remijsen: Word-prosodic Systems of Raja Ampat Languages. Utrecht: LOT, 2001, seria: LOT Dissertation Series 49. ISBN 978-90-76864-09-9. OCLC 55067520. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).
  • Bert Remijsen. Dialectal Variation in the Lexical Tone System of Ma’ya. „Language and Speech”. 44 (4), s. 473–499, 2001-12. DOI: 10.1177/00238309010440040301. ISSN 0023-8309. PMID: 12162695. (ang.). 
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Język_ma’ya&oldid=74515083”