Gołąbek lepki
Gołąbek lepki (Russula viscida Kudřna) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek lepki |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula viscida Kudřna Hyphomycetes 5: 56 (1928) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
- Russula artesiana Bon 1984
- Russula melliolens var. chrismantiae Maire 1910
- Russula occidentalis Singer 1951
- Russula vinosa subsp. occidentalis Singer 1948
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1991 r.[3]
Morfologia
edytujO średnicy 8–12 cm, mięsisty, początkowo wypukły, wkrótce płasko rozpostarty. Powierzchnia początkowo bardzo lepka i błyszcząca, podczas suchej pogody matowa, winnoczerwona, płoworuda z brązowawym odcieniem, rudawa z różowym brzegiem, w środku zazwyczaj ochrowa, rudawa lub żółtozielonkawa, wyjątkowo szarofioletowa. Brzeg długo podgięty, krótko prążkowany, często nieregularnie płatowaty. Skórka dająca się oderwać tylko przy brzegu[4].
Dosyć rzadkie z nielicznymi blaszeczkami, niektóre rozwidlone, zwężone zarówno przy brzegu jak przy trzonie, białawe z zielonkawym odcieniem[4].
Wysokość 4–9 cm, grubość 2-3, wyjątkowo do 5 cm, u młodych okazów twardy i jędrny, u starszych watowaty. Powierzchnia biała, dołem płowo nabiegła lub ruda[5].
Gruby i twardy, biały, potem miejscami żółknący lub z zielonkawym odcieniem. Ma łagodny smak, ale w kapeluszu starszych okazów może być ostry. Zapach słaby. pod działaniem FeSO4 czerwienieje[4].
Jasnokremowy do kremowego[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 35–50 × 9–12 µm. Zarodniki szeroko elipsoidalne, 7–11,2 × 7–9,5 µmpokryte brodawkami i paciorkami połączonymi siateczkowato niskimi łącznikami ze słabo amyloidalna łysinka. Cystydy wrzecionowate z kończykiem, liczne, 70–150 × 8–11 µm. W górnej części miąższu liczne przewody mleczne, w skórce występują dermatocystydy[4].
Występowanie
edytujWystępuje w Ameryce Północnej i Południowej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie[6]. W Polsce w 2003 r. Władysław Wojewoda przytoczył 3 stanowiska[3], w późniejszych latach podano następne[7], a najbardziej aktualne podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[8].
Naziemny grzyb mykoryzowy występujący w lasach iglastych. Tworzy ektomykoryzę z jodłami, sosnami i świerkami. Owocniki głównie od lipca do września[3].
Znaczenie
edytujWedług niektórych autorów jest to Grzyb jadalny[3], według innych nie jest trujący, ale nie nadaje się do spożycia, czyli jest grzybem niejadalnym[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 617, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 145, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Edmund Garnweidner, Hertha Garnweidner, Alicja Borowska, Alina Skirgiełło: Grzyby. Przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej. Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 146. ISBN 83-7319-976-4.
- ↑ Występowanie Russula viscida na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-07-27] (ang.).
- ↑ Taksony z referencjami w bibliografii grzybowej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-07-27] (pol.).
- ↑ Aktualne stanowiska Russula viscida w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-07-27] (ang.).