Gołąbek fioletowy
Gołąbek fioletowy (Russula violacea Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek fioletowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula violacea Quél. C. r. Assoc. Franç. Avancem. Sci. 11: 397 (1883) [1882] | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1883 r. Lucien Quélet i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Nie które synonimy[2]:
- Russula betularum var. carneolilacina (Bres.) Bidaud, Moënne-Locc. & Reumaux 1996
- Russula captiosa var. carneolilacina (Bres.) Reumaux, in Moënne-Loccoz & Reumaux 2003
Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.[3]
Morfologia
edytujŚrednicy do 5 cm, u młodych okazów wypukły, u starszych płaski z płytko wklęśniętym środkiem. Powierzchnia o barwie od zielonkawej do ciemnofioletowej, jaśniejsza na brzegu. Brzeg tępy, czasami falisty i płatowaty. Skórka wilgotna, lepka i dająca się częściowo zedrzeć[4].
Zatokowate, u młodych okazów dość gęste, u starszych rzadsze, nieco przy trzonie rozwidlone, przy brzegu tępe, początkowo białe, potem kremowe[4].
O wysokości do 5,5 cm i grubości do 1,5 cm, walcowaty, górą zwężony lub dołem rozszerzony, giętki lub kruchy, początkowo pełny, potem watowaty. Powierzchnia jedwabiście błyszcząca, biała, z czasem żółtawa lub brązowawa[4].
Dość ścisły, biały, miejscami nieco żółtawy lub brązowawy, o ostrym smaku i silnym, pelargoniowym zapachu[4].
Kremowy[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 35–45 × 8,5–12 μm. Zarodniki niemal kuliste, 7,5–8,2 × 6,2–7,2 μm, dość gęsto pokryte ostrymi kolcami, bez łączników, z wyraźnie amyloidalną łysinką. Cystydy 50–90 × 8,5–14 μm, maczugowate z główką, reagujące z sulfowaniliną. W skórce obecne dermatocystydy[4].
- Gatunki podobne
Charakterystycznymi cechami gołąbka fioletowego jest zielonkawa barwa kapelusza przynajmniej w środkowej jego części, tendencja do żółknięcia miąższu w trzonie i kapeluszu i szeroko jajowate, niemal kuliste zarodniki[4]. Podobny jest gołąbek kruchy (Russula fragilis), ale ma mniej fioletowy kolor i ząbkowane blaszki[5].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie i jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony[6]. W Polsce podano stanowiska w różnych regionach kraju[3]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy występujący w lasach, najczęściej w towarzystwie topoli[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-03-09] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-03-09] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 618, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 115, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 145, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Występowanie Russula violacea na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-02-11] (ang.).
- ↑ Aktualne stanowiska Russula violacea w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-11] (pol.).