Eusocjalność
Eusocjalność – najwyższa wśród zwierząt forma społeczności polegająca na tworzeniu trwałych, co najmniej dwupokoleniowych kolonii, w których rolę reproduktorek przejmuje tylko część samic, a pozostałe osobniki współdziałają w opiece nad ich potomstwem. Gatunki eusocjalne nazywane są także prawdziwie społecznymi dla odróżnienia od gatunków o mniejszym stopniu uspołecznienia (quasi-, semi- i subsocjalnych).
_(cropped).jpg)
Definicja eusocjalności, od czasu jej wprowadzenia przez Suzanne Batra w 1966 roku[1], ulegała zawężaniu lub rozszerzaniu przez poszczególnych autorów. Zwykle przyjmuje się definicję Batry zmodyfikowaną przez Michenera i spopularyzowaną przez Wilsona. Ich zdaniem zwierzęta eusocjalne charakteryzuje jednoczesne spełnienie następujących cech:
- osobniki tego samego gatunku tworzą trwałą kolonię, w której występują co najmniej dwa pokolenia zdolne do wykonywania pracy na rzecz kolonii,
- w kolonii występuje podział na kasty – reprodukcyjną oraz niebiorącą udziału w procesie reprodukcji,
- występuje współdziałanie w opiece nad potomstwem[a][2].
Niższe poziomy organizacji społecznej zwierząt to (w kolejności od najniższego):
Organizmy eusocjalne należą do rzadkości wśród zwierząt. Spotykane są tylko w kilkunastu rodzinach z różnych taksonów[3], co sugeruje, że eusocjalność rozwinęła się u tych zwierząt niezależnie. W większości są to owady (błonkoskrzydłe, termity, wciornastki, pluskwiaki i chrząszcze).
Poza owadami eusocjalność stwierdzono u skorupiaków (krewetki z rodzaju Synalpheus[4]) oraz u ssaków (kretoszczury z rodzajów Heterocephalus i Cryptomys[5]).
Istnieje kilka hipotez wyjaśniających pochodzenie eusocjalności[3]. Jedna z nich tłumaczy powstawanie społeczności eusocjalnych i ich spektakularny sukces ewolucyjny[3] altruizmem i doborem krewniaczym. Osobniki rezygnujące z płodzenia własnego potomstwa specjalizują się w innych funkcjach niezbędnych dla funkcjonowania kolonii, przez co przyczyniają się do szybszego i skuteczniejszego osiągania wspólnych celów (budowa gniazd, zdobywanie pokarmu, obrona przed drapieżnikami). Wspólne działanie wszystkich blisko spokrewnionych ze sobą osobników zwiększa szanse na przeżycie przynajmniej części potomstwa.
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ W społecznościach eusocjalnych matka i potomstwo żyją razem, istnieje podział zadań reprodukcyjnych i występuje opieka allorodzicielska[6]
Przypisy
edytuj- ↑ Suzanne Batra. Nests and social behavior of halictine bees of India (Hymenoptera: Halictidae). „Indian Journal of Entomology”. 28, s. 375–393, 1966. (ang.).
- ↑ Michael D.Jennions, David W.Macdonald, Cooperative breeding in mammals, „Trends in Ecology & Evolution”, 9(3), 1994, s. 89-93, DOI: 10.1016/0169-5347(94)90202-X.
- ↑ a b c E. O. Wilson, B. Hölldobler. Eusociality: Origin and consequences. „PNAS”. 102 (38), s. 13367–13371, 2005. DOI: 10.1073/pnas.0505858102. (ang.). (pdf)
- ↑ Morrison et al. Phylogenetic evidence for an ancient rapid radiation of Caribbean sponge-dwelling snapping shrimps (Synalpheus). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 30, s. 563–581, 2004. DOI: 10.1016/S1055-7903(03)00252-5. (ang.). (pdf)
- ↑ Burda et al. Are naked and common mole-rats eusocial and if so, why?. „Behavioral Ecology and Sociobiology”. 47 (5). s. 293–303. DOI: 10.1007/s002650050669. (ang.).