Dłużew
Dłużew – wieś sołecka[6] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Siennica[5][7].
| wieś | |
 Dwór | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
05-332[4] |
| SIMC |
0687020[5] |
Położenie na mapie gminy Siennica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu mińskiego  | |
 52°03′08″N 21°35′45″E/52,052222 21,595833[1]
| |
Wieś szlachecka Dłużewo położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[8]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Świętej Trójcy w Kołbieli[9].
Historia Majątku Dłużew
edytujOd XVI w. majątek Dłużew należał do rodziny Dłużewskich herbu Pobóg. Do końca XIX w. Dłużewscy mieszkali w starym, drewnianym dworze bez wygód. Młody spadkobierca Stanisław Dłużewski postanowił wybudować nową, wygodną siedzibę i, zafascynowany zakopiańskim stylem architektonicznym, złożył zamówienie na projekt swojskiego, polskiego dworu u Stanisława Witkiewicza (zachowała się korespondencja dotycząca ustaleń szczegółów projektu - na planie wydłużonego prostokąta, na wysokiej kamiennej podmurówce, parterowy i częściowo piętrowy, pokryty wysokim podhalańskim dachem z ozdobnymi kominami). Budowa nie doszła do skutku, ponieważ pożar w folwarku strawił zabudowania gospodarcze i materiał zgromadzony na budowę domu. Stanisław Dłużewski podjął decyzję o budowie murowanego dworu i, w latach 1901–1902, wybudował dwór w stylu dworkowym, według projektu młodego, początkującego architekta Jana Heuricha, który zaproponował zupełnie odmienną od Witkiewicza koncepcję. Dwór nawiązywał do architektury klasycystycznej przełomu XVIII i XIX wieku. Projekt budynku zyskał uznanie w oczach wielu uczestników wystawy „Dwór polski”, która miała miejsce w 1904 r. w Salonie Krywulta w Warszawie, a sam Jan Heurich – wyróżnienie. W opinii wielu znawców sztuki dwór w Dłużewie zapoczątkował styl polski w architekturze siedzib ziemiańskich na terenie zaboru rosyjskiego.
W 1896, w Warszawie, Stanisław Dłużewski uruchomił jadłodajnię wydającą dania jarskie oparte na surowcach rodzimych: nabiale – mleku, jajkach i mące – pod nazwą „Nadświdrzańska” z ogródkiem, przy rogu ul. Nowy Świat i Alei Jerozolimskich, w miejscu, w którym później powstał budynek Banku Gospodarstwa Krajowego. Ponieważ jadłodajnia była dochodowa, niebawem znaleźli się naśladowcy i powstały liczne podobne zakłady. W ten sposób jadłodajnia Stanisława Dłużewskiego stała się pierwowzorem późniejszych powojennych barów mlecznych[10].
Majątek w Dłużewie pod koniec lat dwudziestych XX w. liczył 42 hektary. W 1935 r., po śmierci Stanisława otrzymały go w spadku, w równych częściach córki: Wanda Maria Rzewuska i majorowa Zofia Kańska. Zofia Kańska spłaciła siostrę i w 1938 r. w księgach hipotecznych widniała jako jedyna właścicielka. Konieczność podreperowania finansów rodziny skłoniła Zofię Kańską do przeznaczenia części dworu na letni pensjonat, który prowadziła do wybuchu II wojny światowej. Wojna zastała w pensjonacie piętnaście harcerek, które później pomagały w opiece nad trzydzieściorgiem dzieci rodzin, które w majątku znalazły schronienie uciekając przed wojną. Zofia Kańska dokładała wszelkich starań by gospodarstwo mogło funkcjonować i wykarmić wszystkich, którzy tu trafiali w poszukiwaniu pomocy i chronienia. 1 X 1939 r. trafiła tu Zofia Nałkowska i spędziła tu cztery dni. Po zakończeniu wojny, w 1946 r., na mocy reformy rolnej z 1944 r. państwo polskie zabrało Zofii Kańskiej majątek w Dłużewie, który przeszedł na własność skarbu państwa. We dworze ulokowano szkołę podstawową, a w 1978 r., decyzją wojewody siedleckiego, dwór wraz z parkiem przekazano Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie na dom pracy twórczej i ośrodek plenerowy. Po gruntownej renowacji dworu i rewaloryzacji parku ta dawna siedziba ziemiańska znów jaśnieje dawnym blaskiem[11][12].
W 1934 r. Mieczysław Krawicz nakręcił tu sceny do swojego filmu Śluby ułańskie[13].
Przez wieś przepływa rzeka Świder. Tutaj też znajduje się granica rezerwatu Świder.
W Dłużewie co roku odbywa się plener Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Zobacz także
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 24307
- ↑ Wieś Dłużew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-11-20], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-11-20].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 225 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 104, a także: https://lizardmeanders.blogspot.com/2015/08/how-to-eat-like-locals-poland.html [dostęp: 28 lutego 2024]
- ↑ Joanna Radziewicz, Dwór w Dłużewie [online], Centralna Biblioteka Rolnicza.
- ↑ Anna Mieszczanek, Przedwojenni, Warszawa: Muza, 2020, s. 190-200.
- ↑ Tadeusz Jaroszewski. Dwór przed pierwszą wojną. „Spotkania z zabytkami”. 1991. nr 3(55)/1991. s. 14–15.
Linki zewnętrzne
edytuj- Dłużew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 41.