Wikipedia

Cmentarz ewangelicki w Radomiu

Cmentarz ewangelicki w Radomiu – cmentarz ewangelicki parafii luterańskiej w Radomiu, położony przy zbiegu ulic Kieleckiej i Wolanowskiej w Radomiu.

Cmentarz ewangelicko-augsburski w Radomiu
Zabytek: nr rej. 173/A/82 z 3 maja 1982 r.
Ilustracja
Brama cmentarna
Państwo

 Polska

Miejscowość

Radom

Adres

ul. Kielecka

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

luteranizm

Stan cmentarza

czynny

Data otwarcia

1833

Położenie na mapie Radomia
Mapa konturowa Radomia, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ewangelicko-augsburski w Radomiu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ewangelicko-augsburski w Radomiu”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ewangelicko-augsburski w Radomiu”
Ziemia51°24′10″N 21°06′56″E/51,402778 21,115556
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

edytuj

Powstał we wrześniu 1833, a więc siedem lat po erygowaniu radomskiej parafii luterańskiej. Został utworzony na gruntach podarowanych parafii przez niejakiego Szmidta. W 1834 cmentarz został otoczony fosą i obsadzony drzewami. W 1839 wybrukowano wjazd. W latach 1857–1858 ogrodzony został murem, który poświęcono w 1860. W tym samym czasie powiększono nieznacznie teren cmentarza. W latach osiemdziesiątych XIX wieku cmentarny mur był remontowany. W 1893 na gruntach odkupionych od niejakiego Bogackiego powstał dom grabarza. W 1902 Ewa Reich ufundowała dzwon, który zawieszono na bramie wjazdowej. W latach 1902–1904 uporządkowano układ przestrzenny cmentarza i cmentarny drzewostan.

W 1915 podczas deportacji mieszkańców miasta pochodzenia niemieckiego w głąb Imperium Rosyjskiego miejscowy margines zdewastował cmentarz, włamując się do grobów. W czasie I wojny światowej pochowano na cmentarzu 112 żołnierzy-ewangelików służących w armii niemieckiej i austro-węgierskiej.

W 1926 odprawiono na cmentarzu nabożeństwo z okazji jubileuszu stulecia parafii. W 1934 podwyższono mur otaczający cmentarz.

Brak bliższych wiadomości na temat losów cmentarza podczas II wojny światowej. W 1977 przeprowadzono inwentaryzację cmentarza. W 1981 dokonano zorganizowanej kradzieży nagrobków, a rok później, 3 maja 1982, cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. W 2004 rozpoczęto rozbiórkę domku grabarza, jako nienadającego się do remontu. W 2005 wyremontowano mur cmentarny i ponownie uporządkowano drzewostan. W 2007 lub 2008 dokonano ponownej inwentaryzacji.

Układ i stan zachowania cmentarza

edytuj

Cmentarz o nieregularnym kształcie podzielony jest na niewielkie kwatery, w których znajduje się po kilka, kilkanaście grobów. Taki układ pochodzi z lat pięćdziesiątych XIX wieku.

Cmentarz jest zachowany w dość dobrym stanie. Dzięki akcjom porządkowym organizowanym przez parafię od lat osiemdziesiątych XX wieku, w których brali udział wolontariusze z kraju i zagranicy, a także dzięki objęciu cmentarza opieką przez uczniów radomskiego Zespołu Szkół Ekonomicznych, inspirowanych przez nauczycielkę Bożenę Ziętek, nekropolia jest czysta i uporządkowana. Na cmentarzu znajduje się obecnie 269 grobów, z których 81 jest zupełnie zniszczonych. Nagrobki na cmentarzu były wykonywane przez radomskich rzemieślników, lecz również przez zakłady z Warszawy i Lublina. Nagrobki wykonano z piaskowca, żeliwa, granitu i innych materiałów.

Pochowani na cmentarzu

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Sebastian Piątkowski, Radom - zarys dziejów miasta, Radom: Społeczny Komitet Ratowania Zabytków, 2000, ISBN 83-914912-0-X.
  • Radom. Szkice z dziejów miasta, red. Jerzy Jędrzejewicz, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1961
  • Nekropolie Radomia. Fotografie Wojciech Stan, red. Marcin Olifiorowicz, Społeczny Komitet Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego przy ul. B. Limanowskiego w Radomiu oraz Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2008 ISBN 978-83-7204-728-1
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Cmentarz_ewangelicki_w_Radomiu&oldid=69406861”