Chironius bicarinatus

	Chironius bicarinatus
	(Wied-Neuwied, 1820)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Infrarząd	Alethinophidia
Nadrodzina	Colubroidea
Rodzina	połozowate
Podrodzina	ślimaczarze
Rodzaj	Chironius
Gatunek	Chironius bicarinatus
Synonimy
	Coluber bicarinatus Wied, 1820; Natrix bicarinatus — Merrem, 1820; Natrix bicarinata — Wagler, 1824; Erpetodryas bicarinatus — Boie, 1826; Herpetodryas bicarinatus — Wagler, 1830; Herpetodryas carinatus var. bicarinata — Boettger, 1898; Chironius carinatus — Amaral, 1925; Chironius bicarinatus — Bailey, 1955;
	Coluber bicarinatus Wied, 1820; Natrix bicarinatus — Merrem, 1820; Natrix bicarinata — Wagler, 1824; Erpetodryas bicarinatus — Boie, 1826; Herpetodryas bicarinatus — Wagler, 1830; Herpetodryas carinatus var. bicarinata — Boettger, 1898; Chironius carinatus — Amaral, 1925; Chironius bicarinatus — Bailey, 1955;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

Chironius bicarinatus – gatunek węża z rodziny połozowatych (Colubridae). Występuje we wschodniej części Ameryki Południowej i jest endemitem Brazylii^[3]. Prowadzi dzienny, częściowo nadrzewny tryb życia^[4].

Systematyka

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1820 roku niemiecki przyrodnik, etnograf i podróżnik Maximilian zu Wied-Neuwied w 1. tomie książki Reise nach Brasilien in den Jahren 1815 bis 1817. Autor nadał wężowi nazwę Coluber bicarinatus, a jako miejsce typowe wskazał bliżej nieokreślone jezioro w pobliżu rzeki Rio Jacú na południe od miasta Espirito Santo, w stanie Espírito Santo w Brazylii^[4]^[5]. Według Dixona i współpracowników holotyp zaginął^[3]^[4]^[6].

Etymologia

Chironius: w mitologii greckiej Chiron (gr. Χείρων Cheírōn, łac. Chiron), był najmądrzejszym i najbardziej cywilizowanym z centaurów^[7].
bicarinatus: łac. bi- – „podwójny”, łac. carinatus – „kilowaty”^[4].

Morfologia

Jest to średniej wielkości wąż o małej głowie, której szerokość jest nieco większa do szerokości szyi, dużych oczach o tęczówkach ciemnoszarych z jaśniejszym wąskim pierścieniem otaczającym czarną źrenicę. Górne części ciała ciemnoszare w części przedniej, zmieniające się w niebieskawoszare w pozostałych częściach ciała. Po 10 rzędach łusek grzbietowych uwidaczniają się dwa czarne paski grzbietowe, ciągnące się wzdłuż kręgosłupa, do ogona, pomiędzy nimi jaśniejszy żółtawy pasek grzbietowy. Dolne części ciała zdecydowanie jaśniejsze. Łuski brzuszne biało-szare, spód ogona białawy^[3].

Wymiary^[3]:


	Samiec	Samica
Długość SVL^[a] (mm)	460–700	550–890
Łuski grzbietowe (rzędy)	12/12/10	12/12/10 (88,4%), 13/13/10 (5,8%), 10/10/10 (5,8%)
Tarczki brzuszne	146–163	157–172
Tarczki podogonowe	136–155	132–172

Występowanie

Występuje endemicznie w Brazylii wzdłuż atlantyckich wybrzeży oraz w środkowo-zachodniej części kraju, w stanach Mato Grosso do Sul, Goiás, Bahia, Ceará, Paraíba, Sergipe, Espírito Santo, Minas Gerais, Rio de Janeiro, São Paulo, Parana, Rio Grande do Sul i Santa Catarina. Wcześniejsze źródła wymieniały także wschodni Paragwaj, Urugwaj i północno-wschodnią Argentynę, jednak najnowsze badania ograniczają jego występowanie tylko do części Brazylii^[3]^[8]. Występuje do wysokości około 930 m n.p.m.^[8], chociaż IUCN podaje górną granicę występowania tego gatunku na 1850 m n.p.m. (ale przyjmuje też szerszy zasięg występowania niż obecnie uznawany)^[2].

Ekologia i zachowanie

Gatunek ten występuje zwykle w tropikalnych wilgotnych lasach nizinnych, pierwotnych i wtórnych, w pobliżu rzek. Zwierzęta te prowadzą dzienny, mieszany tryb życia – naziemny i nadrzewny. Ich dieta składa się wyłącznie z płazów bezogonowych, ptaków i jaszczurek^[4].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN Chironius bicarinatus jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). Wielkość populacji nie jest oszacowana, a gatunek ten opisywany jest jako dość pospolity. Trend liczebności populacji jest prawdopodobnie spadkowy^[2].

Uwagi

↑ SVL – ang. Snout–vent length – odległość od przodu głowy do odbytu.

Przypisy

↑ Chironius bicarinatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Chironius bicarinatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2024-12-14] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Omar MachadoO.M. Entiauspe-Neto Omar MachadoO.M. i inni, Taxonomic Revision of Chironius bicarinatus (Wied 1820) (Serpentes: Colubridae), with Description of a New Species, „Herpetological Monographs”, 34 (1), 2020, s. 98–115 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e P. Uetz & J. Hallermann, Chironius bicarinatus (WIED-NEUWIED, 1820), [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-12-14] (ang.).
↑ M. Prinz zuM.P. Wied-Neuwied M. Prinz zuM.P., Reise nach Brasilien in den Jahren 1815 bis 1817, t. 1, Frankfurt: Heinrich Ludwig Bronner, 1820, s. 1–380 (niem.).
↑ Van Wallach, Kenneth L. Williams, Jeff Boundy: Snakes of the World: A Catalogue of Living and Extinct Species. Boca Raton: Taylor and Francis, CRC Press, 2014, s. 162. ISBN 978-1-4822-0848-1. (ang.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 48, OCLC 637083062 (ang.).
↑ ^a ^b V.V. Sudré V.V. i inni, Revision of the Chironius bicarinatus complex (Serpentes: Colubridae): Redefined species boundaries and description of a new species, t. 74, 2024, s. 85–120, DOI: 10.3897/vz.74.e106238 (ang.).

[uwaga_1-8] SVL – ang. Snout–vent length – odległość od przodu głowy do odbytu.

[itis-1] Chironius bicarinatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Chironius bicarinatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2024-12-14] (ang.).

[Entiauspe2020-3] Omar MachadoO.M. Entiauspe-Neto Omar MachadoO.M. i inni, Taxonomic Revision of Chironius bicarinatus (Wied 1820) (Serpentes: Colubridae), with Description of a New Species, „Herpetological Monographs”, 34 (1), 2020, s. 98–115 (ang.).

[rd-4] P. Uetz & J. Hallermann, Chironius bicarinatus (WIED-NEUWIED, 1820), [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-12-14] (ang.).

[Pierwszy-5] M. Prinz zuM.P. Wied-Neuwied M. Prinz zuM.P., Reise nach Brasilien in den Jahren 1815 bis 1817, t. 1, Frankfurt: Heinrich Ludwig Bronner, 1820, s. 1–380 (niem.).

[Wallach2014-6] Van Wallach, Kenneth L. Williams, Jeff Boundy: Snakes of the World: A Catalogue of Living and Extinct Species. Boca Raton: Taylor and Francis, CRC Press, 2014, s. 162. ISBN 978-1-4822-0848-1. (ang.).

[7] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 48, OCLC 637083062 (ang.).

[Sudre2024-9] V.V. Sudré V.V. i inni, Revision of the Chironius bicarinatus complex (Serpentes: Colubridae): Redefined species boundaries and description of a new species, t. 74, 2024, s. 85–120, DOI: 10.3897/vz.74.e106238 (ang.).

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]