Wikipedia

Audyt

Audyt – niezależna ocena danej organizacji, systemu, procesu, projektu lub produktu.

Przedmiot audytu jest badany pod względem zgodności z określonymi standardami, wzorcami, listami kontrolnymi, przepisami prawa, normami lub przepisami wewnętrznymi organizacji (polityki, procedury).

Opis

edytuj

Wyraz „audyt” pochodzi od łacińskiego „auditor”, tj. słuchacz, słuchający[1]. Określenie to związane było z „przesłuchaniem rachunków“. W starożytnym Rzymie jeden urzędnik „przesłuchiwał“ – porównywał, odczytując ich treść z dokumentami innego, co miało zapobiegać błędom i stracie pieniędzy[2]. Instytucja audytu (ang. auditing) istnieje i rozwija się od XIX wieku[3]. Początkowo audyt był działaniem niezależnych ekspertów, którzy stwierdzali prawdziwość i jasny obraz sytuacji finansowej podmiotu gospodarczego, bądź wskazywali na jakieś niedociągnięcia. Miał on więc początkowo charakter zewnętrzny[4]. Zmiana roli audytu nastąpiła na początku XX wieku. Organizacje, chcąc uniezależnić się od audytorów zewnętrznych, zaczęły zatrudniać własnych audytorów, którzy weryfikowali poprawność zapisów księgowych, zgodność procedur z przepisami, a także skuteczność mechanizmów kontrolnych. Rekrutowali się ze środowiska biegłych rewidentów i stąd początkowo rodzący się audyt wewnętrzny był zdominowany przez zagadnienia księgowe[5].

Audyt jest przeprowadzany przez niezależnych ekspertów (wewnętrznych lub zewnętrznych)[6]. Są oni nazywani audytorami[3]. Pojęcie „audytu” stosowane jest zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym[6][7].

Współcześnie audyt przeprowadzany jest w sposób ukierunkowany raczej na usprawnienie organizacji, niż na wskazanie nieprawidłowości[8]. Nie ma charakteru represyjnego; w raporcie z audyt nie powinno wymieniać się nazwisk i wskazywać winnych[9]. Badanie rozpoczyna się od analizy ryzyka, a podstawą badania są systemy kontroli[8].

Pojęcie audytu bywa mylone z kontrolą. W odróżnieniu od kontroli audyt działa na podstawie planu (kontrola często przeprowadzana jest na zlecenie), jego celem jest usprawnienie organizacji (celem kontroli jest znalezienie nieprawidłowości i winnych), skupia się na ocenie ex-ante (kontrola na ex-post), i jest niezależny[10][11][12].

Rodzaje audytów

edytuj

Podział ze względu na przedmiot oceny

edytuj

Podział ze względu na umiejscowienie w jednostce

edytuj

Audyt czy audit

edytuj

Słowo audyt w praktyce jest często zastępowane krytykowanym wariantem audit. Pomimo tego, że postać audit stanowi odstępstwo od polskich prawideł zapożyczeniowych i nie jest notowana w słownikach normatywnej polszczyzny, forma ta na stałe wpisała się w słownictwo osób (audytorów, konsultantów, menedżerów) zaangażowanych w systemy zarządzania jakością, środowiskiem i bhp. Rozpowszechnienie terminu audit jest skutkiem niefortunnego tłumaczenia norm ISO 9001 i ISO 14001 przez Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) – nie jest on jednak konsekwentny w stosowaniu tej formy, gdyż w normie PN-ISO/IEC 27001:2007 użyto terminu audyt[13].

Sekretarz Rady Języka Polskiego (RJP) zwróciła się do PKN-u (RJP 52/W/2002):

[…] do Rady Języka Polskiego napływają listy użytkowników opracowywanych przez Państwa norm, którzy są zaniepokojeni stosowaniem słów audit, auditowanie w opisie polskiej normy PN-EN ISO 9000:2000 „Systemy zarządzania jakością. Podstawy i terminologia”. Pozwalamy sobie zwrócić uwagę, że choć słowniki ogólne nie notują ani wyrazów audit, auditowanie, ani audyt, audytowanie, to tylko formy audyt, audytowanie należy uznać za poprawne. Zgodnie bowiem z tradycją, obcojęzyczne połączenie di przybiera w polszczyźnie formę dy (por. dyrektor, abdykować, akredytacja itp.).

Rada Języka Polskiego[14]

W odpowiedzi RJP otrzymała jednak wyjaśnienie, że forma audit została wcześniej zaaprobowana przez polonistę poproszonego o konsultację językową[15].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Jerzy Pieńkos: Słownik łacińsko-polski. Łacina w nauce i kulturze. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze, 1996, s. 57.
  2. ↑ Agnieszka Herdan, Magdalena Stuss, Joanna Krasodomska: Audyt wewnętrzny jako narzędzie wspomagające efektywny nadzór korporacyjny w spółkach akcyjnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 55. ISBN 978-8-233-2730-1.
  3. ↑ a b Wielka Encyklopedia PWN. Tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 459. ISBN 83-01-13409-7.
  4. ↑ Grzegorz Gołębiowski, Kamilla Marchewka-Bartkowiak. Audyt i kontrola zarządzania długiem publicznym. „Materiały i Studia NBP”. 181, s. 1, 2004. 
  5. ↑ Audyt wewnętrzny w sektorze publicznym w Polsce – diagnoza i propozycje zmian. [dostęp 2016-05-13].
  6. ↑ a b Stanisław Dubisz (red.): Uniwersalny słownik języka polskiego. Tom 1. A–G. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 147. ISBN 83-01-13858-0.
  7. ↑ Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1634)
  8. ↑ a b Konrad Knedler, Mirosław Stasiak: Audyt wewnętrzny w praktyce. Audyt operacyjny i finansowy. Warszawa: Polska Akademia Rachunkowości, 2010, s. 15. ISBN 978-83-927829-1-9.
  9. ↑ Grzegorz Gołębiowski. Jak powinien wyglądać audyt wewnętrzny?. „Raport Finansisty”. październik, 2006. 
  10. ↑ Jolanta Filipiuk, Grzegorz Gołębiowski. Audyt to nie kontrola. „Gazeta Prawna”. 3 grudnia, 2002. 
  11. ↑ Grzegorz Gołębiowski. Audyt wewnętrzny w sektorze finansów publicznych. „INFOS”. 22 (46), 2008. 
  12. ↑ Audyt wewnętrzny i kontrola wewnętrzna jako niezależne narzędzia wspierajace realizację celów przedsiębiorstwa. [dostęp 2016-05-13].
  13. ↑ Rafał Tochman: Audyt, czy audit?. [w:] Czytelnia [on-line]. jakosc.biz, 2009-03-30. [dostęp 2018-11-22].
  14. ↑ Opinia opublikowana w „Komunikatach RJP” nr 1(10)/2002 (s. 14) oraz w „Komunikatach RJP” nr 2(15)/2004 (s. 37).
  15. ↑ Audyt, audit. [w:] Opinie językowe [on-line]. Rada Języka Polskiego. [dostęp 2018-11-22].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Audyt&oldid=73714122”