Antoni Wroński

Antoni Wroński (ur. 1785 we wsi Rawice, woj. poznańskie, zm. 30 marca 1840 w Tomaszowie Mazowieckim) – nauczyciel szkół elementarnych, pierwszy burmistrz miasta Tomaszowa Mazowieckiego.

Urodził się w zubożałej rodzinie szlacheckiej jako syn Jana i Reginy. Otrzymał staranne wykształcenie. Biegle władał kilkoma językami. Pracował jako nauczyciel szkół elementarnych przez 28 lat. Pełnił funkcję kierownika szkoły w Lubochni (w latach 1806–1823. Potem kierował szkołą elementarną w Skierniewicach (w latach 1823–1830. Zyskał za pracę nauczycielską liczne pochwały ze strony ówczesnego komisarza obwodu rawskiego Józefa Heymasa. Był człowiekiem ogólnie znanym i szanowanym przez ludność miejscową zarówno polskiego, jak i obcego pochodzenia.

Na stanowisko burmistrza Tomaszowa Mazowieckiego powołano go ze względu na dobrą znajomość języka niemieckiego. Przed objęciem funkcji zdał egzamin na burmistrza i 8 września 1830 złożył przysięgę. Jako burmistrz otrzymywał pensję w wysokości 1500 złotych polskich rocznie. Po upadku powstania listopadowego Wroński borykał się z licznymi problemami związanymi głównie z trudnościami gospodarczymi. Starał się o zabezpieczenie miasta przed klęskami pożarów, co nie znajdowało akceptacji u rosyjskich władz zwierzchnich. W 1839 zorganizował skład narzędzi ogniowych przy ul. Pilicznej (w budynku Lewka Silbera). W Tomaszowie mieszkał w budynku murowanym nr hip. 190. Posiadał prywatną bibliotekę domową.

Miał na utrzymaniu liczną rodzinę. Z żoną Marianną (ur. 1799) miał córkę Antoninę (ur. 1812) i trzech synów: Józefa (ur. 1816), Hipolita (ur. 1819) i Jana (ur. 1821).

Bibliografia

• Jan Góral, Ryszard Kotewicz, Dwa wieki Tomaszowa Mazowieckiego. Zarys dziejów miasta 1788-1990, Tomaszów Mazowiecki 1992, s. 57;
• Bohdan Jastrzębski, Książka i prasa w Tomaszowie Maz. do 1939 r., w: Materiały Sesji „Z dziejów Tomaszowa Maz.” (Zapis stenograficzny), Tomaszów Mazowiecki 1988, s. 24;
• Waldemar Gliński (red.), Dzieje Lubochni – miejscowość, kościół, ludzie, Lubochnia 2011, s. 61, 137.
• Emilian Leszczyński, Teatr w Tomaszowie Mazowieckim w latach 1828-1912, T. M. 2004, s. 10;
• Włodzimierz Rudź, 28 burmistrzów miasta, "Głos Robotniczy" (wyd. ABC) 1960, nr 123, s. 4.
• Włodzimierz Rudź, Oświata i życie kulturalne w Tomaszowie Mazowieckim do roku 1880, [w:] Barbara Wachowska (red.), Tomaszów Mazowiecki. Dzieje miasta, Warszawa – Łódź 1980, s. 134, 148, 151;
• Włodzimierz Rudź, 100-lecie Tomaszowskiej Ochotniczej Straży Pożarnej 1877-1977, Tomaszów Maz. 1989, s. 10.
• Krzysztof Tomasz Witczak, Wroński Antoni (1785-1840), TSB, zesz. 7 (2012), s. 33-34.