Antoni Durski-Trzaska

Antoni Durski-Trzaska
	pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia	21 listopada 1895 ; Lwów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	16 maja 1982 ; Lailly-en-Val, Francja
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 Pułk Szwoleżerów; 10 Brygada Kawalerii; 4 Dywizja Piechoty; 15 Dywizja Piechoty
Stanowiska	dowódca pułku kawalerii; dowódca brygady kawalerii; dowódca piechoty dywizyjnej; II dowódca piechoty dywizyjnej
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Durski-Trzaska^[1] (ur. 21 listopada 1895 we Lwowie, zm. 16 maja 1982 w Lailly-en-Val we Francji) – pułkownik Wojska Polskiego.

Oficerowie polscy w niewoli niemieckiej. Oflag Colditz. Od prawej: płk Antoni Durski-Trzaska, płk Mieczysław Mozdyniewicz, adm. Józef Unrug, gen. Tadeusz Piskor, płk Władysław Smolarski, kmdr Marian Majewski

Życiorys

Antoni Durski-Trzaska był synem Karola, marszałka polnego porucznika armii Austro-Węgier i generała broni Wojska Polskiego oraz Anny z Edlbacherów^[2]. Był kuzynem pułkownika Zygmunta Durskiego.

W latach 1905–1911 uczył się w szkole realnej (korpusu kadetów), a od 1912 w Technicznej Akademii Wojskowej w Mödling. Maturę zdał eksternistycznie w Wiedniu w 1915 roku. W czasie I wojny światowej, w okresie od sierpnia 1914 do lipca 1917 roku, pełnił służbę w Legionach Polskich. Między innymi dowodził 4 baterią 1 pułku artylerii. Po kryzysie przysięgowym wcielony do wojska austriackiego i wysłany na front włoski.

Od 22 listopada 1918 roku adiutant Naczelnika Państwa^[3], 13 grudnia 1918 roku został przydzielony do Adiutantury Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego^[4]. Następnie dowodził baterią zapasową 1 pułku artylerii polowej Legionów. W czerwcu 1919 roku skierowany został na I Kurs Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. W listopadzie 1919 roku objął dowództwo IX dywizjonu artylerii konnej. W listopadzie 1921 roku rozpoczął naukę na Kursie Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. We wrześniu następnego roku, po ukończeniu kursu, przydzielony został do Oddziału I Sztabu Generalnego^[5]^[6].

W okresie od kwietnia 1923 roku do kwietnia 1926 roku był attaché wojskowym w Pradze. W lipcu 1926 roku przeniesiony został z dyspozycji szefa Sztabu Generalnego do 1 dywizjonu artylerii konnej w Warszawie na stanowisko dowódcy dywizjonu^[7]. Trzy lata później, w lipcu 1929 roku, obowiązki dowódcy dywizjonu przekazał majorowi dyplomowanemu Stefanowi Brzeszczyńskiemu, a sam objął stanowisko szefa sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie^[8]. W październiku 1931 roku wyznaczony został na stanowisko dowódcy 1 pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w Warszawie i przeniesiony z korpusu oficerów artylerii do korpusu oficerów kawalerii^[9].

W maju 1937 roku objął dowództwo 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie. W czasie podpisania nominacji na stanowisko dowódcy brygady przebywał w szpitalu po zabiegu trepanacji. Ciężar przeformowania brygady w jednostkę pancerno-motorową spadł na barki szefa sztabu, mjr. dypl. Franciszka Skibińskiego. Wymieniony oficer w swoich wspomnieniach Ułańska młodość, wydanych w 1989 roku, wydał negatywną opinię o swoim ówczesnym przełożonym, jako dowódcy wielkiej jednostki i stwierdził, że został pozbawiony dowództwa przez marszałka Śmigłego-Rydza. 24 października 1938 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 4 Dywizji Piechoty w Toruniu^[10]^[11]. Przekazanie obowiązków dowódcy brygady miało miejsce 30 października 1938 roku w Bielsku po zakończeniu akcji zaolziańskiej.

W 1939 roku został wyznaczony na stanowisko II dowódcy piechoty dywizyjnej 15 Dywizji Piechoty w Bydgoszczy. Po kampanii wrześniowej przebywał w niemieckiej niewoli. Po uwolnieniu w 1945 roku osiedlił się we Francji.

Prezydent RP August Zaleski mianował go generałem brygady ze starszeństwem z dniem 11 listopada 1966 roku w korpusie generałów^[12]^[13].

Dwukrotnie żonaty. Do 1922 roku jego żoną była aktorka Mary Mrozińska. 21 lutego 1923 ożenił się z Marią z Lubińskich.

Zmarł 16 maja 1982 roku w Lailly-en-Val^[12].

Awanse

chorąży – 21 października 1914;
podporucznik – 30 stycznia 1915;
porucznik – 1 grudnia 1915;
kapitan – 13 grudnia 1918^[14];
major;
podpułkownik – zweryfikowany 3 maja 1922 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów artylerii;
pułkownik – 1 stycznia 1928 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 2. lokatą w korpusie oficerów artylerii, w październiku 1931 przeniesiony do korpusu oficerów kawalerii z zachowaniem starszeństwa z dniem 1 stycznia 1928 i 2,4 lokatą;
generał brygady – 11 listopada 1966.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 7505
Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)^[15]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[16]^[3]
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[3]
Złoty Krzyż Zasługi (17 marca 1930)^[17]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[3]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[3]
Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)^[3]
Krzyż Komandorski Orderu Zasługi (Węgry, 1931)^[18]
Krzyż Komandorski Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)^[3]
Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1914 –1918 (Czechosłowacja)
Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1926)^[19]

Przypisy

↑ W Roczniku Oficerskim z 1932, s. 139, 625 figuruje jako Antoni Durski-Trzasko.
↑ Stawecki 1994 ↓, s. 106.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 64. [dostęp 2021-07-14].
↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 2 z 12 stycznia 1919 r., poz. 98.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 16 września 1922 roku, s. 721.
↑ Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 89 wg autorów w okresie od listopada 1922 roku do kwietnia 1923 roku pełnił służbę w Oddziale II SG.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 29 z 26 lipca 1926 r.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 6 lipca 1929 r.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 23 października 1931 r.
↑ Pułkownicy kawalerii, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/1. Wykaz został sporządzony w lutym 1939 roku i zawierał dane o pułkownikach kawalerii będące podstawą przeprowadzenia wyboru na stopień generała brygady. Spośród czternastu pułkowników kawalerii umieszczonych w wykazie tylko Piotr Skuratowicz został mianowany generałem brygady ze starszeństwem z 19 marca 1939 roku. Dziewięciu kandydatom do stopnia generalskiego zarzucono „brak dowodzenia” wielką jednostką kawalerii.
↑ Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Biblioteka Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego tom 29, Fundacja CDCN, Kraków 2006, ISBN 978-83-7188-899-1, s 126, 531.
↑ ^a ^b Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 89.
↑ Dembiński 1969 ↓, s. 1, awans został ogłoszony w Dzienniku Personalnym GISZ nr 22 z 1967 roku.
↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 420.
↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
↑ M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
↑ Dziennik Personalny MSWojsk Nr 2/1931, s. 68
↑ Dekoracja attaché pol. w Pradze. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 62 z 17 marca 1926.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917.
Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1923.
Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924.
Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 r.), Sztab Główny WP, Warszawa 1931.
Roman Lewicki, Zarys historii wojennej 1-go Pułku Artylerii Polowej Legionów, Warszawa 1929.
Stefan Dembiński: Lista Oficerów Polskich Sił Zbrojnych na uchodźstwie według awansów dokonanych zarządzeniami Prezydenta Rzeczypospolitej, z uwzględnieniem rodzajów broni i służb. [w:] Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie [on-line]. 1969-06-30. [dostęp 2016-11-29].
FranciszekF. Skibiński FranciszekF., Ułańska młodość 1917–1939, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989, ISBN 83-11-07705-3, OCLC 834091250 .
Cezary Leżeński / Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 138. ISBN 83-04-03364-X.
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.

[1] W Roczniku Oficerskim z 1932, s. 139, 625 figuruje jako Antoni Durski-Trzasko.

[CITEREFStawecki1994106-2] Stawecki 1994 ↓, s. 106.

[:0-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 64. [dostęp 2021-07-14].

[4] Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 2 z 12 stycznia 1919 r., poz. 98.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_33_z_16_września_1922_roku,_s._721-5] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 16 września 1922 roku, s. 721.

[CITEREFKryska-KarskiŻurakowski199189_wg_autorów_w_okresie_od_listopada_1922_roku_do_kwietnia_1923_roku_pełnił_służbę_w_[[Oddział_II_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego|Oddziale_II_SG]]-6] Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 89 wg autorów w okresie od listopada 1922 roku do kwietnia 1923 roku pełnił służbę w Oddziale II SG.

[7] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 29 z 26 lipca 1926 r.

[8] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 6 lipca 1929 r.

[9] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 23 października 1931 r.

[10] Pułkownicy kawalerii, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/1. Wykaz został sporządzony w lutym 1939 roku i zawierał dane o pułkownikach kawalerii będące podstawą przeprowadzenia wyboru na stopień generała brygady. Spośród czternastu pułkowników kawalerii umieszczonych w wykazie tylko Piotr Skuratowicz został mianowany generałem brygady ze starszeństwem z 19 marca 1939 roku. Dziewięciu kandydatom do stopnia generalskiego zarzucono „brak dowodzenia” wielką jednostką kawalerii.

[11] Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Biblioteka Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego tom 29, Fundacja CDCN, Kraków 2006, ISBN 978-83-7188-899-1, s 126, 531.

[CITEREFKryska-KarskiŻurakowski199189-12] Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 89.

[CITEREFDembiński19691,_awans_został_ogłoszony_w_Dzienniku_Personalnym_GISZ_nr_22_z_1967_roku-13] Dembiński 1969 ↓, s. 1, awans został ogłoszony w Dzienniku Personalnym GISZ nr 22 z 1967 roku.

[14] Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 420.

[15] M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[16] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.

[17] M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.

[dp31-18] Dziennik Personalny MSWojsk Nr 2/1931, s. 68

[19] Dekoracja attaché pol. w Pradze. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 62 z 17 marca 1926.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]