Antirhelus
Antirhelus – wymarły rodzaj chrząszczy z podrzędu wielożernych i rodziny Kateretidae, jedyny z monotypowej podrodziny Antirhelinae. Obejmuje tylko jeden opisany gatunek, A. buzina.
| Antirhelus | |
| Kirejtshuk et al., 2023 | |
| Okres istnienia: eocen | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina |
Antirhelinae |
| Rodzaj |
Antirhelus |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Heterhelus buzina Kupryjanowicz, Lyubarsky et Perkovsky, 2021 | |
Taksonomia
edytujW 2021 roku gatunek Heterhelus buzina opisany został na łamach „Invertebrate Zoology” przez Janusza Kupryjanowicza, Grigorija Ljubarskiego i Jewgienija Perkowskiego. Opisu dokonano na podstawie pojedynczej, datowanej na eocen inkluzji w bursztynie rówieńskim, odnalezionej w Klesowie na Ukrainie. Owada zaliczono do współczesnego rodzaju Heterhelus ściśle związanego pokarmowo z bzami. Epitet gatunkowy oznaczać ma „bez” zarówno w języku ukraińskim, jak i rosyjskim[1]. W 2023 roku Aleksander Kirejczuk, Josh Jenkins Shaw i Igor Smirnow przenieśli ów gatunek do nowego rodzaju Antirhelus, umieszczając ten w monotypowej podrodzinie Antirhelinae. Decyzję tę uargumentowano wyjątkową jak na Kateretidae budową głowy owada. Nazwa rodzajowa to połączenie greckiego αντί (anty) i nawiązującej do rodzajów Heterhelus and Sibirhelus końcówki rhelus. Ze względu na odmienność budowy głowy autorzy powątpiewają w związek pokarmowy Antirhelus z kwiatami bzu[2].
Morfologia
edytujChrząszcz o ciele długości około 1,8 mm, w zarysie wydłużonym z prawie równoległymi bokami, grzbietowo i brzusznie wypukłym, porośniętym krótkimi, białawymi szczecinkami o przeciętnie gęstym rozmieszczeniu[2][1].
Głowa była krótka[1][2], poprzeczna w widoku grzbietowym[1], przed nasadami czułków gwałtownie ku dołowi zagięta, zaopatrzona w umiarkowanie wyłupiaste[2], pozbawione szczecinek oczy złożone[1]. Miejsca osadzenia czułków nakryte były występami czoła[2][1]. Przed poprzeczną, w średnim stopniu odsłoniętą wargą górną leżał Y-kształtny wcisk[2]. Wargę dolną cechowała niemal pięciokątna, ponaddwukrotnie szersza niż dłuższa bródka[2]. Czułki były 1,1 raza dłuższe niż głowa na wysokości oczu szeroka[1]. Budowało je jedenaście członów, z których trzy ostatnie formowały zwartą, wydłużoną, nieścieśnioną bocznie buławkę. Trzonki czułków i ich nóżki były rozdęte[2].
Przedplecze było półtorakrotnie szersze niż dłuższe[1], silnie sklepione, łukowate[2], o nieobrzeżonej, bardzo słabo wypukłej[1], prawie ściętej krawędzi przedniej[2], niewystających kątach przednich[1], skrajnie wąskim rozpłaszczeniem obrzeżonych[2] i nieorzęsionych krawędziach bocznych[1], bardzo słabo wystających kątach tylnych[2] oraz niewyraźnie obrzeżonej, niemal prostej krawędzi tylnej[1]. Stosunkowo duża tarczka była poprzecznie trójkątnawa z niemal kanciastym lub zaokrąglonym tylnym wierzchołkiem[1][2]. Pokrywy były 2,2 raza dłuższe niż przedplecze, i 1,2 raza dłuższe niż razem szerokie, z tyłu ścięte. Na ich powierzchni występowały rozproszone, większe i płytsze niż na przedpleczu punkty[1].
Odnóża były spłaszczone[1], o goleniach stopniowo i lekko ku szczytom rozszerzonych[2], zaopatrzonych w dwie ostrogi w kącie wewnętrzno-wierzchołkowym[1], a stopach zbudowanych z pięciu członów, z których trzy początkowe były dwupłatowe, a ostatni zwieńczony niezmodyfikowanymi, lekko tylko nasadowo rozdętymi pazurkami[1][2].
Na spodzie odwłoka widocznych było sześć sternitów, z których pierwszy był najdłuższy[1], czwarty tak długi jak dwa poprzednie razem wzięte[2], a ostatni najkrótszy[1]. Skleryt analny słabo wystawał spod ostatniego z nich[2]. Pygidium oraz przedostatni tergit nie były skryte pod pokrywami[1][2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t J. Kupryjanowicz, G.Yu. Lyubarsky, E.E. Perkovsky. Heterhelus buzina sp.n. (Coleoptera: Kateretidae) from Rovno amber: the first proxy for Sambucus in the Eocene of Eastern Europe. „Invertebrate Zoology”. 18 (1), s. 16–24, 2021.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Alexander Georgievich Kirejtshuk, Josh Jenkins Shaw, Igor Sergeevich Smirnov. A New Subgenus of the Genus Phenolia (Coleoptera, Nitidulidae) from Myanmar Cretaceous Amber with Taxonomic, Phylogenetic and Bionomic Notes on the ‘Nitidulid’ Group of Families. „Insects”. 14 (7). s. 647. DOI: 10.3390/insects14070647.