Afrorudzik rdzawogardły
Afrorudzik rdzawogardły[3], koloratka rudogardła[4] (Stiphrornis erythrothorax) – gatunek małego ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae), zamieszkujący Afrykę Subsaharyjską.
| Stiphrornis erythrothorax[1] | |||
| Hartlaub, 1855 | |||
_Ankasa.jpg) Osobnik sfotografowany w Ghanie | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
afrorudzik rdzawogardły | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Systematyka
edytujRodzaj Stiphrornis długo był uznawany za takson monotypowy, jednak Pamela Beresford i Joel Cracraft w 1999 roku zasugerowali wyróżnianie kilku gatunków – typowego S. erythrothorax, S. gabonensis, S. xanthogaster i S. sanghensis[5]. Hipoteza ta była wspierana przez niektórych badaczy, m.in. Schmidta i współpracowników (2008), którzy opisali gatunek S. pyrrholaemus[6], czy Voelkera i współpracowników (2016)[7]. Według IOC World Bird List uznawanie ich za osobne gatunki obecnie jest jednak przedwczesne[8], mimo iż badania ich DNA sugerują dość istotną izolację tych taksonów, które ponadto różnią się ubarwieniem i bioakustyką[7]. Badania molekularne sugerują, że gatunek wyewoluował w pliocenie, około 4 mln lat temu[7].
Badania genetyczne wskazują na przynależność rodzaju do muchołówek, a nie drozdów (Turdidae), w których umieszczano go w dawniejszych klasyfikacjach[6].
Filogeneza
edytuj- Kladogram według Voelkera i współpracowników (2016)[7]
| Stiphrornis |
| |||||||||||||||||||||
Podgatunki
edytujWyróżniono kilka podgatunków S. erythrothorax[8][9][3], przez niektórych uznawanych za odrębne gatunki[6][7]:
- S. erythrothorax erythrothorax – afrorudzik rdzawogardły – Sierra Leone do południowej Nigerii
- S. erythrothorax inexpectatus – afrorudzik brązowawy – Ghana
- S. erythrothorax dahomeyensis – afrorudzik dahomejski – Benin i Ghana
- S. erythrothorax gabonensis – afrorudzik gaboński – zachodni Kamerun do zachodniego Gabonu, Bioko
- S. erythrothorax pyrrholaemus – afrorudzik oliwkowy – południowo-zachodni Gabon
- S. erythrothorax xanthogaster – afrorudzik ciemnogrzbiety – południowo-wschodni Kamerun i północno-wschodni Gabon do południowej Ugandy
- S. erythrothorax rudderi – afrorudzik kongijski – okolice rzeki Kongo w Demokratycznej Republice Konga
- S. erythrothorax sanghensis – afrorudzik żółtogardły – południowo-zachodnia Republika Środkowoafrykańska
Autorzy Kompletnej listy ptaków świata oraz IUCN (stosująca ujęcie systematyczne opracowywane we współpracy BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World) obecnie (2024) do S. erythrothorax zaliczają jedynie pierwsze cztery podgatunki z powyższej listy[3][10]. Jeszcze inne ujęcie systematyczne (za eBird/Clements Checklist) stosuje serwis Birds of the World, który wyróżnia trzy podgatunki S. erythrothorax: erythrothorax, gabonensis i xanthogaster[11].
Status
edytujOd 2016 roku IUCN stosuje ujęcie systematyczne, w którym dzieli afrorudzika na 3 osobne gatunki; klasyfikuje je następująco:
- Stiphrornis erythrothorax – gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern), trend liczebności populacji spadkowy[2]
- Stiphrornis pyrrholaemus – gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened), trend liczebności populacji spadkowy[12]
- Stiphrornis xanthogaster – gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern), trend liczebności populacji spadkowy[13]
Przypisy
edytuj- ↑ Stiphrornis erythrothorax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Stiphrornis erythrothorax, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2020-3 [dostęp 2021-02-02] (ang.).
- ↑ a b c P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Cossyphinae Vigors, 1825 - złotokosy (wersja: 2024-01-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-28].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 273, 1999.
- ↑ Pamela Beresford, Joel Cracraft. Speciation in African forest robins (Stiphrornis: species limits, phylogenetic relationships, and molecular biogeography. „American Museum Novitates”. 3270, s. 1–22, 1999. (ang.).
- ↑ a b c Brian K. Schmidt, Jeffrey T. Foster, George R. Angehr, Kate L. Durrant, Robert C. Fleischer. A new species of African Forest Robin from Gabon (Passeriformes: Muscicapidae: Stiphrornis). „Zootaxa”. 1850, s. 27–42, 2008. (ang.).
- ↑ a b c d e Gary Voelker, Michael Tobler, Heather L. Prestridge, Elza Duijm, Dick Groenenberg, Mark R. Hutchinson, Alyssa D. Martin, Aline Nieman, Cees S. Roselaar, Jerry W. Huntley. Three new species of Stiphrornis (Aves: Muscicapidae) from the Afro-tropics, with a molecular phylogenetic assessment of the genus. „Systematics and Biodiversity”, 2016. DOI: 10.1080/14772000.2016.1226978. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2024-02-29]. (ang.).
- ↑ Forest Robin (Stiphrornis erythrothorax). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-15)]. (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-02-29].
- ↑ Collar, N., J. del Hoyo, J. Fjeldså & G.M. Kirwan, Orange-breasted Forest Robin (Stiphrornis erythrothorax), version 1.0, [w:] red. S.M. Billerman & N.D. Sly, Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2022, DOI: 10.2173/bow.obfrob1.01 [dostęp 2024-02-29] (ang.).
- ↑ BirdLife International, Stiphrornis pyrrholaemus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2020-3 [dostęp 2021-02-02] (ang.).
- ↑ BirdLife International, Stiphrornis xanthogaster, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2020-3 [dostęp 2021-02-02] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia i nagrania audiowizualne – afrorudzik rdzawogardły w ujęciu obejmującym podgatunki erythrothorax, gabonensis i xanthogaster. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).